Yargılamanın Yenilenmesi ( İade-i Muhakeme )

"6100 SAYILI YENİ HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU'NA GÖRE

Zekeriya YILMAZ ( Yargıtay Üyesi )

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK HUKUKUMUZDAYARGILAMANIN YENİLENMESİ (İADE-İ MUHAKEME)

I. -GENEL BİLGİ-1

II. -MEVZUATIMIZDA YER ALAN YARGILAMANIN YENİLENMESİNE (İADE-İ MUHAKEMEYE) DAİR HÜKÜMLER-6

A. -12/1/2011 Tarihli ve 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda ve Mülga 1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Yer Alan Yargılamanın İadesine Dair Hükümler-6

a)-12/1/2011 Tarihli ve 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda Yer Alan Yargılamanın İadesine Dair Hükümler ve Madde Gerekçeleri-6

b)-1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 26/9/2004 Tarihli ve 5236 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Önceki 445 İlâ 454 üncü Madde Metinleri-13

B. -Diğer Kanunlarda Yer Alan Yargılamanın Yenilenmesine Dair Madde Metinleri-16

a)-6/1/1982 Tarihli ve 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu-16

b)-4/7/1972 Tarihli ve 1602 Sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu-17

c)-4/12/2004 Tarihli ve 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu-19

d)-25/10/1963 Tarihli ve 353 Sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu-23

e)-30/3/2011 Tarihli ve 6216 Sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun-27

f)-3/12/2010 Tarihli ve 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu-29

İKİNCİ BÖLÜM

MEDENÎ USÛL HUKUKUNDAYARGILAMANIN YENİLENMESİ (İADE-İ MUHAKEME)

I. -BİR KANUN YOLU OLARAK YARGILAMANIN YENİLENMESİ (İADE-İ MUHAKEME)-31

II. -YARGILAMANIN YENİLENMESİNİN TALEP EDİLEBİLECEĞİ KARARLAR-43

III. -YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİ-63

A. -Genel Olarak-63

B. -Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri-66

1. -Mahkemenin Kanuna Uygun Olarak Teşekkül Etmemiş Olması (HMK m. 375/1-a)-67

2. -- Davaya Bakması Yasak Olan Yahut Hakkındaki Ret Talebi, Merciince Kesin Olarak Kabul Edilen Hâkimin Karar Vermiş veya Karara Katılmış Bulunması (HMK m. 375/1-b)-67

-- Davayı Rüyetten İstinkaf Etmeğe Kanunen Mecbur Olan Hâkim Huzuriyle Muhakemenin Rüyet ve Hükmedilmiş Olması (HUMK m. 445/I-9)-67

3. -- Vekil veya Temsilci Olmayan Kimselerin Huzuruyla Davanın Görülmüş ve Karara Bağlanmış Olması (HMK m. 375/1-c)-70

-- Vekil ve Mümessil Olmıyan Kimseler Huzuriyle Davanın Rüyet ve Hükmedilmiş Olması (HUMK m. 445/I-8)-70

4. -- Yargılama Sırasında, Aleyhine Hüküm Verilen Tarafın Elinde Olmayan Nedenlerle Elde Edilemeyen Bir Belgenin, Kararın Verilmesinden Sonra Ele Geçirilmiş Olması (HMK m. 375/1-ç)-86

-- Muhakeme Esnasında Esbabı Mücbireye veya Lehine Hükmolunan Tarafın Fiiline Binaen Elde Edilemiyen Bir Senet veya Vesikanın Hükmün İtasından Sonra Ele Geçirilmiş Olması (HUMK m. 445/I-1)-86

5. -- Karara esas alınan senedin sahteliğine karar verilmiş veya senedin sahte olduğunun mahkeme veya resmî makam önünde ikrar edilmiş olması (HMK m. 375/1-d)-93

-- Hükme esas ittihaz olunan senedin sahteliğine karar verilmiş veyahut senedin sahte olduğu mahkeme veya bir mevkii resmide ikrar olunmuş veya sahtelik hakkındaki karar hükümden evvel ittihaz olunup iadei muhakeme talebinde bulunan kimsenin, hüküm zamanında bundan haberi bulunmamış olması (HUMK m. 445/I-2)-93

6. -Yalan Tanıklık, Bilirkişi ve Tercümanın Kasten Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunmaları ile Tarafın Yalan Yere Yemin Etmesi Sebepleriyle Yargılamanın Yenilenmesi-94

a)-- İfadesi Karara Esas Alınan Tanığın, Karardan Sonra Yalan Tanıklık Yaptığının Sabit Olması (HMK m. 375/1-e)-94

-- Şahadeti Hükme Esas İttihaz Olunan Şahidin Hükümden Sonra Yalan Şahadetle Mahkûm Edilmiş Olması (HUMK m. 445/I-4)-94

b)-- Bilirkişi veya Tercümanın, Hükme Esas Alınan Husus Hakkında Kasten Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunduğunun Sabit Olması (HMK m. 375/1-f)-97

-- Ehlihibrenin Kasten Hilafı Hakikat İhbaratta Bulunduğunun Hükmen Tahakkuk Etmesi (HUMK m. 445/I-5)-97

c)-- Lehine Karar Verilen Tarafın, Karara Esas Alınan Yemini Yalan Yere Ettiğinin, İkrar veya Yazılı Delille Sabit Olması (HMK m. 375/1-g)-103

-- Mahkûmunlehin Yalan Yere Yemin Ettiği İkrarı veya Beyyinei Tahririye İle Sabit Olmuş Olması (HUMK m. 445/I-6)-103

d)-Ortak Açıklama-105

7. -- Karara Esas Alınan Bir Hükmün, Kesinleşmiş Başka Bir Hükümle Ortadan Kalkmış Olması (HMK m. 375/1-ğ)-108

-- Hükme Esas İttihaz Olunan Bir İlam Hükmü Fesih ve Nakzolunarak Kaziyei Muhkeme Teşkil Etmek Suretiyle Külliyen Mürtefi Olması (HUMK m. 445/I-3)-108

8. -- Lehine Karar Verilen Tarafın, Karara Tesir Eden Hileli Bir Davranışta Bulunmuş Olması (HMK m. 375/1-h)-110

-- Mahkûmunleh Tarafından Hükme Müessir Diğer Bir Hile ve Hud'anın Kullanılmış Olması (HUMK m. 445/I-7)-110

9. -- Bir Dava Sonunda Verilen Hükmün Kesinleşmesinden Sonra Tarafları, Konusu ve Sebebi Aynı Olan İkinci Davada, Öncekine Aykırı Bir Hüküm Verilmiş ve Bu Hükmün De Kesinleşmiş Olması (HMK m. 375/1-ı)-114

-- İki Tarafı ve Sebebi Müddehit Bir Dava Hakkında Sadır Olan Bir İlama Mugayir Yeni Bir İlam Suduruna Sebep Olabilecek Bir Madde Yokken Yine O Mahkeme veya Diğer Bir Mahkeme Tarafından Evvelki İlamın Hükmü Hilafında Bir Hüküm ve Karar Verilmiş Olup da Her İki İlamın Katiyet Kesbetmesi (HUMK m. 445/I-10)-114

10. -- Kararın, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya Eki Protokollerin İhlali Suretiyle Verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kesinleşmiş Kararıyla Tespit Edilmiş Olması (HMK m. 375/1-i)-119

-- Hükmün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya Eki Protokollerin İhlali Suretiyle Verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kesinleşmiş Kararıyla Tespit Edilmiş Olması (HUMK m. 445/I-11)-119

a)-AİHM'nce AİHS ve/veya Ek Protokol Hükümlerinin İhlâl Edildiğinin Tespit Edilmiş Olması-128

b)-AİHS'ne veya Sözleşmeye Ek Protokollere İlişkin İhlâlin Kesinleşmiş Bir Hukuk Mahkemesi Kararından İleri Gelmesi-132

c)-İhlâlin Başka Türlü Ortadan Kaldırılamaması-132

d)-İhlâlin Tamir Edilebilir Olması-132

e)-Lehine İhlâl Tespiti Yapılan Kişi Tarafından Yargılamanın Yenilenmesinin Talep Edilmiş Olması-137

f)-Yargılamanın Yenilenmesinin Süresi İçinde İstenmiş Olması-137

11. -Anayasa Mahkemesine Yapılacak Bireysel Başvuru Sonucunda Yargılamanın Yenilenmesi-138

12. -Üçüncü Kişilerin Hîle Nedeniyle Yargılamanın Yenilenmesini İsteyebilmeleri (HMK m.