Yargıtay ve İstinaf UygulamasındaGeçici Hukuki Korumalarİhtiyati Tedbir, İhtiyati Haciz, Delil Tespiti
Mehmet ÖZDEMİR ( Yargıtay Üyesi )
- Aile Hukuku
- Fikri Mülkiyet
- Deniz Ticareti
- Konkordato
- Menfi Tespit
- Sahtecilik
- Tahkim
- Tasarrufun İptali
İÇİNDEKİLER
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 7
ÖNSÖZ 11
İÇİNDEKİLER 15
KISALTMALAR CETVELİ 33
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA
1. TANIMI VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 35
1.1. Tanımı 35
1.2. Geçici Hukuki Koruma Tedbirlerinin Temel Özellikleri 38
1.2.1. Her İki Tarafça İstenebilmesi 38
1.2.2. Tedbir Talebinin Somutlaştırılması Gerekliliği 39
1.2.3. Kural Olarak Talep Üzerine Verilebilmesi 45
1.2.4. Basit Yargılama Usulüne Tabi Olarak Değerlendirilmesi 46
1.2.5. Yaklaşık İspat Kuralı 47
1.2.6. Karşı Taraf Dinlenmeden Karar Verilebilmesi ve Kanun Yolu 48
1.2.7. Verilecek Kararın Tarafları Bağlayıcı Nitelikte Olması 50
1.2.8. Geçici Hukuki Koruma Kararlarının Dava ve İcra Takip İşlemi
Olmaması 50
2. GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA İHTİYACI 52
2.1. Geçici Hukuki Korumanın Doğuş Nedenleri 53
2.1.1. Mevzuatımızdaki Durum 53
2.1.2. Alman Ve İsviçre Hukuku’ndaki Durum 53
2.1.3. Yargı Kararlarındaki Durum 54
2.2. Geçici Hukuki Korumaya Duyulan İhtiyacın Temelleri 55
2.2.1. Sosyolojik Açıdan Geçici Hukuki Koruma İhtiyacı 55
2.2.2. Hukuki Açıdan Geçici Hukuki Koruma İhtiyacı 56
2.3. Geçici Hukuki Koruma Kararlarının Sebepleri 56
2.3.1. Mahkeme Kararının Etkisiz Hale Getirilme İhtimali 57
2.3.2. Tarafların Yasadışı Faaliyetlere Tevessül Etme İhtimali 57
2.3.3. Paranın Değer Kaybı Nedeniyle Hukuki Korumanın Etkisiz Hale
Gelmesi 58
3. GEÇİCİ HUKUKİ KORUMANIN AMACI VE ÖNEMİ 59
3.1. Asıl Hukuki Korumanın Etkisizliği Meselesi 60
3.1.1. Teoride Hukuki Korumayı Etkin Kılma Ödevi 61
3.1.2. İHAS Kapsamında Hukuki Korumanın Etkisizliği Meselesi 61
3.1.3. İHAM ve AYM Kararlarında Hukuki Korumanın Etkisizliğinin
Sonuçları 62
3.2. Geçici Hukuki Korumada Amaç 63
3.2.1. Geçici Hukuki Korumanın Amacına Yönelik Düzenlemelere Bakış 64
3.2.2. Yargı Kararlarında Geçici Hukuki Korumanın Amacı 64
3.2.3. Geçici Hukuki Korumanın Etkisizleşmesi 65
3.3. Geçici Hukuki Korumanın Önemi. 66
3.3.1. Geçici Hukuki Korumanın Özünden Kaynaklanan Önemi 66
3.3.2. Geçici Hukuki Korumanın Sağladığı Psikolojik Faktörler 67
3.4. Geçici Hukuki Koruma Tedbirlerinde Menfaatler Dengesi 67
3.4.1. Hukuk Siyaseti Bakımından Menfaatler Dengesi. 67
3.4.2. Hâkimin Gözeteceği Menfaatler Dengesi 68
4. YARGI KOLLARINA GÖRE GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA 70
4.1. Anayasa Yargısı Alanında Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri 70
4.2. İdari Yargılama Hukuku’nda Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri 72
4.3. Ceza Yargılama Hukuku’nda Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri 72
4.4. Medeni Yargılama Hukuku’nda Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri. 73
4.4.1. İhtiyati Tedbir 74
4.4.2. İhtiyati Haciz 74
4.4.3. Delil Tespiti 75
4.4.4. HMK’da Gösterilen Diğer Tedbirler 75
4.4.5. 6284 Sayılı Kanun’dan Doğan Tedbirler 76
4.4.6. Diğer Özel Kanunlarda Yer Alan Tedbirler 76
İKİNCİ BÖLÜM İHTİYATİ TEDBİR
1. GENEL OLARAK 79
1.1. İhtiyati Tedbir Kavramı ve Özellikleri 79
1.2. İhtiyati Tedbirlerin Amacı ve İşlevsel Olarak Önemi 80
1.3. İhtiyati Tedbir Türleri 82
1.3.1. Teminat Amaçlı İhtiyati Tedbirler 83
1.3.2. Düzenleme Amaçlı İhtiyati Tedbirler 83
1.3.3. İfa (Eda) Amaçlı İhtiyati Tedbirler 83
1.4. Talep Hakkı ve Zamanı 84
1.4.1. İhtiyati Tedbir İsteme Hakkı 84
1.4.2. İhtiyati Tedbir İsteme Zamanı 86
1.5. Tedbir Kararının Muhatabı 86
1.5.1. Muhatap Olarak Gerçek Kişiler ve Özel Hukuk Tüzel Kişileri 87
1.5.2. Muhatap Olarak Kamu Kurum ve Kuruluşları (İdari Birimler) 87
1.5.3. Üçüncü Kişilerin Hukuki Durumu 88
1.6. Mevzuatımızda İhtiyati Tedbirler 90
1.6.1. HMK’da Yer Alan Düzenlemeler 90
1.6.2. Özel Kanunlarda Yer Alan Düzenlemeler 91
1.6.3. Genel Hüküm – Özel Hüküm İlişkisinin Değerlendirilmesi 96
2. ŞARTLARI 97
2.1. Talep Şartı 97
2.1.1. İhtiyati Tedbirde Tasarruf İlkesi 98
2.1.2. İhtiyati Tedbirde Taleple Bağlılık İlkesi 100
2.1.3. Talep Zamanı Ve Buna Bağlı Olarak Görevli ve Yetkili Mahkeme 103
2.1.3.1. Dava Açılmadan Önce İhtiyati Tedbir Talebi 103
2.1.3.2. Dava Açıldıktan Sonra İhtiyati Tedbir Talebi 108
2.1.3.3. İstinaf İncelemesi Sırasında İhtiyati Tedbir Talebi 110
2.1.3.3.1 İstinaf İncelemesi Aşamasındaİhtiyati Tedbire
Genel Bakış 110
2.1.3.3.2. İstinaf İncelemesinin Amacı ve Kapsamı
Açısından İnceleme 111
2.1.3.3.3. BAM Kararları Aleyhine Kanun Yolları
Bakımından Değerlendirme 112
2.1.3.3.4. İstinaf İncelemesinde Yapılamayacak İşlemler Yönünden İnceleme 114
2.1.3.3.5. İstinaf Dilekçesinin Muhtevası Bakımından Değerlendirme 115
2.1.3.3.6. İstinaf Yargılamasında Duruşma Yönünden Değerlendirme 115
2.1.3.3.7. Görevli ve Yetkili Mahkeme Bakımından
Yapılacak Değerlendirme 116
2.1.3.3.8. Kararın İnfazı Bakımından Değerlendirme 116
2.1.3.3.9. Özet ve Bölge Adliye Mahkemeleri
Uygulaması 117
2.2. Bir Hakkın Bulunması (Yaklaşık İspat Kuralı) 125
2.2.1. Genel Olarak Yaklaşık İspat 125
2.2.2. Yaklaşık İspatta Usul 126
2.2.3. Yaklaşık İspatın Mahkemece Gerekçelendirilmesi 129
2.3. İhtilafın Konusunun İhtiyati Tedbire Uygun Olması. 132
2.3.1. İhtilafın Konusunun Para Alacağı Olması Hali 132
2.3.1.1. Genel Olarak İhtilafın Konusu ve Para Alacaklarındaki Durum 133
2.3.1.2. İhtilaf Konusu Para Alacağını Doğuran Malvarlığı
Değerlerindeki Durum 139
2.3.1.3. Trafik Kazasına Karışan Araçların Trafik Tescil Kaydına
Tedbir Konulması 144
2.3.2. İhtilafın Konusunun Para Alacağı Dışında Değerler Olması 146
2.4. İhtiyati Tedbir Sebebinin Bulunması 147
2.4.1. Hakkın Elde Edilmesinin Zorlaşması veya İmkânsız Hâle Gelmesi
İhtimali 148
2.4.1.1. Mevcut Durumun Değişme İhtimali 148
2.4.1.2. Mevcut Durumdaki Değişimin Bir Risk Doğurması İhtimali 150
2.4.2. Gecikmenin Sakınca Yaratması veya Önemli Bir Zarar Riski Doğurması 150
2.4.2.1. Nihai Hukuki Korumanın Gecikmesi 150
2.4.2.2. Gecikme Sebebiyle Bir Sakınca veya Zarar İhtimalinin
Bulunması 151
2.5. Teminat Şartı 151
2.5.1. Hukuki Niteliği 152
2.5.1.1. Garanti Sağlama Niteliği. 152
2.5.1.2. Tedbire Karşı Tedbir Niteliği 153
2.5.1.3. Menfaatler Dengesi Bakımından Teminat 153
2.5.2. Amaçları ve Önemi 154
2.5.2.1. Muhtemel Zararları Karşılama Amacı 154
2.5.2.2. Taleplere Ciddiyet Kazandırması Amacı 155
2.5.2.3. Amaç Ve Fonksiyonuna Bağlı Olarak Önemi 155
2.5.3. Teminatsız İhtiyati Tedbir Kararı Verilmesi 156
2.5.3.1. Adli Yardımdan Yararlanan Kişiler Lehine Teminat Aranmaması 156
2.5.3.2. İhtiyati Tedbir Talebini Resmi Bir Belgeye Dayanması 157
2.5.3.3. İhtiyati Tedbir Talebinin Kesin Delile Dayanması 157
2.5.3.4. Durum Ve Koşulların Teminat Gerektirmemesi 159
2.5.3.5. Milletlerarası Özel Hukuk’tan Kaynaklanan Teminatlar 159
2.5.4. Teminat Karşılığı Tedbirin Değiştirilmesi veya Kaldırılması 161
2.5.4.1. Talepte Bulunma Hakkı 162
2.5.4.2. Belirlenecek Teminatın Tutarı Ve Türü 162
2.5.4.3. Mahkemece Verilecek Karar Şekli 163
2.5.4.4. Görevli Mahkeme 164
2.5.4.5. Karara Karşı Kanun Yolları 165
2.5.5. Teminatın İadesi 167
2.5.5.1. Asıl Davaya İlişkin Hükmün Kesinleşmesi 167
2.5.5.2. İhtiyati Tedbir Kararının Kaldırılması 168
2.5.5.2.1. Teminatın İadesinde Sürenin Başlangıcı 168
2.5.5.2.2. Haksız İhtiyati Tedbir Nedenli Tazminat Davası Açılması Halinde Teminatın İadesi 169
3. İHTİYATİ TEDBİR KARARINDA USUL 170
3.1. Karşı Tarafın Dinlenip Dinlenmeyeceği Meselesi 170
3.2. İhtiyati Tedbir Şekilleri 171
3.3. Kararda Bulunması Gereken Hususlar 172
4. İHTİYATİ TEDBİRİN KARARININ İNFAZI 176
4.1. İnfazı Talep Süresi Ve Talep Etmemenin Sonuçları 177
4.1.1. İhtiyati Tedbirin İnfazını Talep Etme Gerekliliği 177
4.1.1.1. İfa Ve Teminat Amaçlı İhtiyati Tedbirler Bakımından 177
4.1.1.2. Düzenleme Tedbirleri Bakımından 178
4.1.2. İhtiyati Tedbir Kararının İnfazını Talep Süresi 180
4.1.2.1. İnfazı Talep Süresinin Hukuki Niteliği 180
4.1.2.2. İnfazı Talep Süresinin Başlangıç Tarihi 181
4.1.2.3. 7251 Sayılı Kanun İle Yapılan Değişiklik Öncesi Başlangıç
Tarihinin Anayasaya Aykırılığı ve Sakıncaları 183
4.1.2.4. 7251 Sayılı Kanun İle Yapılan Değişiklik Öncesinde Verilen
Kararlar Bakımından Kararın Verildiği Tarihin Belirlenmesi 186
4.1.3. İhtiyati Tedbir Kararının İnfazının Talep Edilmemesi 193
4.1.3.1. Süresi İçerisinde İnfazın Talep Edilmemesi 193
4.1.3.2. Süresi Geçtikten Sonra İnfazın Talep Edilmesi 193
4.1.3.3. Süresi Geçtikten Sonra Mahkemece Tedbirin İnfazının
Kabulü 193
4.1.3.4. Hükmünü Yitiren İhtiyati Tedbirin Yeniden Talep Edilmesi 194
4.2. İnfaz Mercii ve Kararı Uygulama Şekli 194
4.2.1. İhtiyati Tedbir Kararını İnfaz Edecek Mercii 195
4.2.1.1. İnfaz Merciinin Mahkemece Belirlenmiş Olması 195
4.2.1.2. İnfaz Merciinin Mahkemece Belirlenmemiş Olması 196
4.2.2. İhtiyati Tedbir Kararının Uygulama Şekli 197
4.2.2.1. İnfaz Merciinin Zor Kullanma Yetkisi 197
4.2.2.2. İnfaz Merciinin Tutanak Düzenleme Zorunluluğu 197
4.2.2.3. İnfaz Merciinin Tutanağı Tebliğ Zorunluluğu 197
4.3. İnfaz Sırasında Karara Karşı Kanun Yoluna Başvurulması 198
5. İHTİYATİ TEDBİRİN KALDIRILMASI VEYA DEĞİŞTİRİLMESİ 198
5.1. İhtiyati Tedbirin Mahkemece Kaldırılması veya Değiştirilmesi 198
5.1.1. Teminat Karşılığı Tedbirin Değiştirilmesi veya Kaldırılması (HMK m.
395) ........................................................................................................... 199
5.1.1.1. Talepte Bulunma Hakkı 199
5.1.1.2. Belirlenecek Teminatın Tutarı Ve Türü 199
5.1.1.3. Mahkemece Verilecek Karar Şekli 200
5.1.1.4. Görevli Mahkeme 201
5.1.1.5. Karara Karşı Kanun Yolları 202
5.1.2. İtiraz Üzerine Tedbirin Değiştirilmesi veya Kaldırılması (HMK m.
394/4-5) .................................................................................................... 203
5.1.2.1. Talepte Bulunma Hakkı 204
5.1.2.2. Teminat Meselesi 205
5.1.2.3. Mahkemece Verilecek Karar Şekli 206
5.1.2.4. Görevli Mahkeme Ve İnceleme Usulü 207
5.1.2.5. İstinaf İncelemesi ve Verilecek Karar 207
5.1.3. Durum ve Koşulların Değişmesi Nedeniyle İhtiyati Tedbirin
Değiştirilmesi veya Kaldırılması 208
5.1.3.1. Talepte Bulunma Hakkı 208
5.1.3.2. Teminat Meselesi 209
5.1.3.3. Mahkemece Verilecek Karar Şekli 210
5.1.3.4. Görevli Mahkeme 211
5.1.3.5. Karara Karşı Kanun Yolları 211
5.2. İhtiyati Tedbirin Kendiliğinden Kalkması 213
5.2.1. Nihai Hukuki Koruma Kararının Kesinleşmesi (HMK m. 397/2) 213
5.2.1.1. Nihai Hukuki Koruma Kararının Kesinleşmesi ve İhtiyati
Tedbir 214
5.2.1.2. Mahkemenin Tedbir Kararıyla İlgili Bildirim Yükümlülüğü 216
5.2.1.3. Menfi Tespit Davalarındaki Özel Durum 216
5.2.2. İhtiyati Tedbir Kararının İnfazının Talep Edilmemiş Olması
(HMK m. 393/1) 217
5.2.3. Asıl Davanın Açılmamış Olması (HMK m. 397/1) 218
5.2.3.1. Dava Açılmadan Önce İhtiyati Tedbir Kararı Verilmesi 218
5.2.3.2. İhtiyati Tedbirin İnfazının Talep Edilmesi 219
5.2.3.3. Süresi İçerisinde Asıl Davanın Açılması. 219
5.2.3.4. Dava Açıldığına İlişkin Evrak İbrazı 219
5.2.3.5. İnfaz Memurunca Evrakın İbraz Edildiğine İlişkin Belge
Verilmesi 220
6. KANUN YOLLARI 221
6.1. İtiraz Kanun Yolu 221
6.1.1. İtiraz Kanun Yolu Açık Olan Kararlar 221
6.1.1.1. Karşı Taraf Dinlenmeden Verilen İhtiyati Tedbir Kararları. 221
6.1.1.2. Teminat Karşılığı Tedbirin Değiştirilmesi ve Kaldırılması Kararları 222
6.1.1.3. HMK’nın 396/1 Maddesi Kapsamında Verilen Kararlar 222
6.1.2. İtiraz Kanun Yolu Kapalı Olan Kararlar 223
6.1.2.1. İhtiyati Tedbir Talebinin Reddi Hali 224
6.1.2.2. Karşı Taraf Dinlenerek Verilen İhtiyati Tedbir Kararları 224
6.1.2.3. İcra ve İflas Kanunu Kapsamında Verilen Tedbir Kararları 225
6.1.2.4. Aile Hukuku’ndan Kaynaklanan Tedbir (Geçici Önlem) Kararları 228
6.1.3. İtiraz Kanun Yoluna Başvuru ve İnceleme Usulü 230
6.1.3.1. Talepte Bulunma Hakkı 230
6.1.3.2. İtiraz Süresi 232
6.1.3.3. İtiraz Sebepleri 232
6.1.3.4. Görevli Mahkeme ve İnceleme Usulü 233
6.1.3.5. Teminat Meselesi 235
6.1.3.6. Mahkemece Verilecek Karar Şekli 236
6.2. İstinaf Kanun Yolu 237
6.2.1. İstinaf Kanun Yolu Açık Olan Kararlar 237
6.2.1.1. İhtiyati Tedbir Talebinin Reddi Hali 238
6.2.1.2. Karşı Tarafın Yüzüne Karşı Verilen İhtiyati Tedbir Kararları 238
6.2.1.3. HMK’nın 395 ve 396. Maddeleri Hariç İtiraz Üzerine
Verilen Kararlar 238
6.2.2. İstinaf Kanun Yolu Kapalı Olan Kararlar 239
6.2.2.1. Karşı Taraf Dinlenerek Verilen İhtiyati Tedbir Kararları 239
6.2.2.2. Teminat Karşılığı Tedbirin Değiştirilmesi ve Kaldırılması
Kararları 240
6.2.2.3. HMK’nın 396/1 Maddesi Kapsamında Verilen Kararlar 240
6.2.3. İstinaf Kanun Yoluna Başvuru ve İnceleme Usulü 241
7. İHTİYATİ TEDBİRE MUHALEFET 242
7.1. Kabahat Olarak İhtiyati Tedbire Muhalefet 242
7.1.1. Şikâyet Meselesi Ve Yargılama Usulü 243
7.1.2. Kabahatin Faili 243
7.1.3. Yargılama Usulü 245
7.1.4. Kabahatin Yaptırım. 246
7.2. Görevli ve Yetkili Mahkeme 246
7.2.1. Esas Hakkında Davanın Açılmamış Olması 246
7.2.2. Esas Hakkında Davanın Açılmış Olması 246
7.2.3. İtiraz İncelemesi 247
7.2.4. İstinaf İncelemesinde Görevli Daire 247
8. HAKSIZ İHTİYATİ TEDBİRDEN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVASI 248
8.1. İhtiyati Tedbirin Haksızlığı Meselesi 248
8.2. Yetkili ve Görevli Mahkeme 249
8.3. Zamanaşımı Süresi. 250
9. İHTİYATİ TEDBİRİN ÖZEL GÖRÜNÜM ŞEKİLLERİ 250
9.1. 5846 Sayılı Kanun Kapsamında İhtiyati Tedbirler 251
9.1.1. Genel Hüküm – Özel Hüküm İlişkisi 252
9.1.2. Kapsam Meselesi ve Uygulama Alanı 253
9.1.3. Talepte Bulunma Hakkı 254
9.1.4. İhtiyati Tedbir Şartları 255
9.1.4.1. Özel Hüküm Olarak İhtiyati Tedbir Nedenleri 255
9.1.4.2. Özel Tedbir Sebeplerinin HMK İle Mukayesesi 256
9.1.4.3. FSEK Kapsamında Yaklaşık İspat Meselesi. 256
9.1.5. FSEK Kapsamında İhtiyati Tedbir Türleri 257
9.1.5.1. Örnekseme Yoluyla İhtiyati Tedbirlerin Tür ve Şekilleri 257
9.1.5.2. FSEK Kapsamında Taleple Bağlılık İlkesinin Esnetilmesi 257
9.2. 556 Sayılı KHK Kapsamında İhtiyati Tedbirler 258
9.2.1. Genel Hüküm – Özel Hüküm İlişkisi 259
9.2.2. Kapsam Meselesi ve Uygulama Alanı 260
9.2.3. Talepte Bulunma Hakkı 260
9.2.4. İhtiyati Tedbir Şartları 261
9.2.4.1. Kural Olarak Karşı Tarafın Savunmasının Alınması 261
9.2.4.2. Marka Hakkına İhlalin İspatı ve Savunma 262
9.2.4.3. İhtiyati Tedbir Talebinin Ciddiyeti ve Aciliyeti 263
9.2.5. İhtiyati Tedbir Kararının Niteliği ve Şekilleri 264
9.2.5.1. Kararın Niteliği. 264
9.2.5.2. İhtiyati Tedbir Şekilleri 265
9.2.6. Teminat Meselesi ve Ters Teminat Tedbiri 265
9.2.6.1. Teminata İlişkin Temel Kural 266
9.2.6.2. Özel Bir İhtiyati Tedbir Şekli Olarak Ters Teminat Tedbiri 266
9.2.7. İhtiyati Tedbir Kararının Uygulanması 267
9.3. 554 Sayılı KHK Kapsamında İhtiyati Tedbirler 268
9.3.1. Genel Hüküm – Özel Hüküm İlişkisi 268
9.3.2. Kapsam Meselesi ve Uygulama Alanı 269
9.3.3. Talepte Bulunma Hakkı 270
9.3.4. İhtiyati Tedbir Şartları 271
9.3.4.1. Kural Olarak Karşı Tarafın Savunmasının Alınması 271
9.3.4.2. Endüstriyel Tasarım Hakkını İhlalin İspatı ve Savunma 272
9.3.4.3. İhtiyati Tedbir Talebinin Ciddiyeti ve Aciliyeti 272
9.3.5. İhtiyati Tedbir Kararının Niteliği ve Şekilleri 273
9.3.5.1. Kararın Niteliği. 273
9.3.5.2. İhtiyati Tedbir Şekilleri 273
9.3.6. Teminat Meselesi ve Ters Teminat Tedbiri 274
9.3.6.1. Teminata İlişkin Temel Kural 275
9.3.6.2. Özel Bir İhtiyati Tedbir Şekli Olarak Ters Teminat Tedbiri 276
9.4. 551 Sayılı KHK Kapsamında İhtiyati Tedbirler 276
9.4.1. Genel Hüküm – Özel Hüküm İlişkisi 277
9.4.2. Kapsam Meselesi Ve Uygulama Alanı 278
9.4.3. Talepte Bulunma Hakkı 279
9.4.4. İhtiyati Tedbir Şartları 279
9.4.4.1. Kural Olarak Karşı Tarafın Savunmasının Alınması 280
9.4.4.2. Patent Hakkını İhlalin İspatı Ve Savunma 280
9.4.4.3. İhtiyati Tedbir Talebinin Ciddiyeti Ve Aciliyeti 281
9.4.5. İhtiyati Tedbir Kararının Niteliği ve Şekilleri 282
9.4.5.1. Kararın Niteliği 282
9.4.5.2. İhtiyati Tedbir Şekilleri 282
9.4.6. Teminat Meselesi ve Ters Teminat Tedbiri 283
9.4.6.1. Teminata İlişkin Temel Kural 283
9.4.6.2. Özel Bir İhtiyati Tedbir Şekli Olarak Ters Teminat Tedbiri 284
9.5. 6769 Sayılı Kanun Kapsamında İhtiyati Tedbirler 285
9.5.1. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun Kapsamı 285
9.5.2. İhtiyati Tedbirlere İlişkin Düzenleme 285
9.6. Menfi Tespit Davalarında İhtiyati Tedbirler 286
9.6.1. İcra Takibinden Önce Açılan Menfi Tespit Davaları 287
9.6.1.1. İcra Takip Tarihinin Belirlenmesi 287
9.6.1.2. Dava Tarihinin Belirlenmesi 287
9.6.1.3. İhtiyati Haciz Kararının Takip ve Dava Tarihine Etkisi 288
9.6.1.4. Takipten Önce Açılan Davada İhtiyati Tedbirin Özellikleri 289
9.6.1.5. İhtiyati Tedbir Kararı Verilmesine Örnek Durumlar 289
9.6.1.6. Teminat Meselesi 290
9.6.2. İcra Takibinden Sonra Açılan Menfi Tespit Davaları 292
9.6.2.1. Takip ve Dava Tarihinin Belirlenmesi 292
9.6.2.2. Takipten Sonra Açılan Davada İhtiyati Tedbirin Özellikleri 292
9.6.3. Menfi Tespit Davasında İhtiyati Tedbir – İhtiyati Haciz İlişkisi 293
9.6.4. Kambiyo Senedinden Kaynaklanan Davalarda İleri Sürülen Def’iler 294
9.6.5. Menfi Tespit Davalarında Senedin Sahteliği İddiası ve Tedbir 295
9.6.5.1. Meseleye Genel Bakış 296
9.6.5.2. HMK’nın 209/1 Maddesi İle Oluşan Yeni Durum ve Süreç 296
9.6.5.3. Yüksek Mahkeme Uygulamaları 297
9.6.5.4. Görüş Ve Kanaatimiz 302
9.6.6. Davanın Alacaklı Lehine Sonuçlanması Hali 304
9.6.7. Davanın Borçlu Lehine Sonuçlanması Hali 304
9.7. 6284 Sayılı Kanun Kapsamında İhtiyati Tedbirler 304
9.7.1. Mülki Amirce Verilen Koruyucu Tedbir Kararları. 305
9.7.2. Hâkim Tarafından Verilen Koruyucu Tedbir Kararları 305
9.7.3. Hâkim Tarafından Verilen Önleyici Tedbir Kararları 306
9.7.4. Tedbir Kararlarında Usul ve İtiraz Yolu 307
9.7.4.1. Tedbir Talep Etme Hakkı 307
9.7.4.2. Karar Mercii, Kararın Tebliği Ve Tedbir Süresi 307
9.7.4.3. Şiddetin İspatı 308
9.7.4.4. İtiraz Prosedürü 308
9.8. TMK’nın 1010 ve 1011. Maddesi Kapsamında Verilen Tedbirler 309
9.9. Konkordato Tedbirleri 312
9.9.1. Genel Hüküm – Özel Hüküm İlişkisi Bağlamında Değerlendirme 313
9.9.2. Konkordato Sürecine İlişkin Olarak Kanunda Gösterilen İhtiyati Tedbirler 316
9.9.2.1. Geçici Mühlet Verilmesinden Kaynaklanan Tedbirler 316
9.9.2.1.1. Geçici Konkordato Komiseri Tayini 317
9.9.2.1.2. Geçici Mühlete Özgü Diğer Muhafaza
Tedbirleri 319
9.9.2.2. Geçici Mühlet Verilmesinin Kesin Mühlet Sonuçları Doğurmasından Kaynaklanan İhtiyati Tedbirler 320
9.9.2.2.1. Alacaklılar Bakımından İhtiyati Tedbirler 320
9.9.2.2.2. Rehinli Alacaklılar Bakımından İhtiyati
Tedbirler 322
9.9.2.2.3. Sözleşmeler Bakımından İhtiyati Tedbirler 322
9.9.2.2.4. Borçlu Bakımından İhtiyati Tedbirler 323
9.9.3. Konkordato Sürecine İlişkin Olarak Kanunda Gösterilmeyen İhtiyati Tedbirler 323
9.9.3.1. Mevduat Hesaplarına Bloke Konulması İşlemine Yönelik
İhtiyati Tedbirler 324
9.9.3.2. Bankaların Hapis Hakkı Kullanımı İşlemine Yönelik İhtiyati Tedbirler 326
9.9.3.3. Takas-Mahsup Hakkı Kullanımına Yönelik İhtiyati Tedbirler 330
9.9.3.4. Bankaya Verilen Kambiyo Senetlerinin İadesine Yönelik
İhtiyati Tedbirler 335
9.9.3.5. Kambiyo Senetlerinin Ciro ve Temlikinin Önlenmesine
Yönelik İhtiyati Tedbirler 336
9.9.3.6. Bonoda Ödememe Protestosu Keşidesinin Önlenmesine
Yönelik İhtiyati Tedbirler 337
9.9.3.7. Çekin Ödeme İçin İbrazının Önlenmesine Yönelik İhtiyati
Tedbirler 337
9.9.3.8. Çeklere “Karşılıksız Şerhi” Verilmesinin Önlenmesine
Yönelik İhtiyati Tedbirler 339
9.9.3.9. Müşterek Borçlu ve Müteselsil Kefillere Yönelik İhtiyati
Tedbirler 341
9.9.3.10. Teminat Mektuplarının Nakde Çevrilmesinin Önlenmesine
Yönelik İhtiyati Tedbirler 347
9.9.3.11. Finansal Kiralama Sözleşmelerine İlişkin İhtiyati Tedbirler 351
9.9.3.12. Taşınır ve Taşınmaz Malların Satışına Yönelik İhtiyati
Tedbirler 354
9.9.3.13. Sürekli Borç İlişkisi Doğuran Sözleşmelerin Borçlu
Tarafından Feshine Yönelik İhtiyati Tedbirler 356
9.9.4. İhtiyati Tedbir Kararının Üçüncü Kişilere Etkisi 357
9.9.5. Kanun Yolu 359
9.9.5.1. Genel Değerlendirme 359
9.9.5.2. Talebin Kabulü Halinde Kanun Yolu 361
9.9.5.3. Talebin Reddi Halinde Kanun Yolu 361
9.10. TBK’nın 76. Maddesi Gereğince Yapılan Geçici Ödemeler 363
9.10.1. Kararın Hukuki Niteliği 363
9.10.2. Karara Karşı Kanun Yolu 364
9.10.3. Kararın İnfazında Usul 365
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İHTİYATİ HACİZ
1. GENEL OLARAK 367
1.1. Kavramsal Olarak İhtiyati Haciz 367
1.1.1. Tanımı 368
1.1.2. Özellikleri 368
1.1.2.1. Sadece Para ve Teminat Alacakları İçin Kullanılabilen Bir
Yöntem Oluşu 368
1.1.2.2. Alacağa Teminat Sağlayan Bir Yöntem Oluşu 371
1.1.2.3. Mahkeme Kararıyla Borçlunun Malvarlığına El Konulması 372
1.1.2.4. Geçici Nitelikte Bulunması 373
1.2. İhtiyati Haczin Amacı ve Önemi 373
1.2.1. İhtiyati Haczin Amacı 373
1.2.2. İhtiyati Haczin Önemi 374
1.3. İhtiyati Tedbirle Mukayesesi. 375
1.3.1. Amaçları Bakımından Karşılaştırma 375
1.3.2. Konuları Bakımından Karşılaştırma 376
1.3.3. Sebep ve Şartlar Bakımından Karşılaştırma 377
1.3.4. Prosedür Bakımından Karşılaştırma 377
1.3.5. Tamamlayıcı Merasim Bakımından Karşılaştırma 378
1.3.6. Uygulama ve Sonuçları Bakımından Karşılaştırma 378
1.3.7. Değer Muhtevası Bakımından Karşılaştırma 379
1.4. İhtiyati Haciz İsteme Hakkı, Zamanı ve Muhatabı 380
1.4.1. İhtiyati Haciz İsteme Hakkı 380
1.4.2. İhtiyati Haciz İsteme Zamanı 380
1.4.3. İhtiyati Haciz Kararının Muhatabı 382
2. ŞARTLARI 383
2.1. İhtiyati Haczin Genel Şartları 384
2.1.1. Talep 384
2.1.1.1. İhtiyati Hacizde Tasarruf İlkesi 384
2.1.1.2. İhtiyati Hacizde Taleple Bağlılık İlkesi 386
2.1.2. Alacağın Varlığı Konusunda Yaklaşık İspat 388
2.1.2.1. Genel Olarak Yaklaşık İspat 388
2.1.2.2. Yaklaşık İspatta Usul 395
2.1.2.3. Yaklaşık İspatın Mahkemece Gerekçelendirilmesi 399
2.1.3. Talep Konusunun İhtiyati Hacze Uygun Olması 402
2.1.4. Teminat Şartı 405
2.1.4.1. Hukuki Niteliği 406
2.1.4.1.1. Garanti Sağlama Fonksiyonu 406
2.1.4.1.2. İhtiyati Hacze Karşı Tedbir Fonksiyonu 407
2.1.4.1.3. Menfaatler Dengesi Bakımından Teminat 407
2.1.4.2. Amaçları ve Önemi 407
2.1.4.2.1. Muhtemel Zararları Karşılama Amacı 408
2.1.4.2.2. Taleplere Ciddiyet Kazandırması Amacı 409
2.1.4.2.3. Amaç ve Fonksiyonuna Bağlı Olarak Önemi 409
2.1.4.3. Teminatsız İhtiyati Haciz Kararı Verilmesi 409
2.1.4.3.1. Alacağın İlama Dayanması Hâli 410
2.1.4.3.2. Alacağın İlam Mahiyetinde Bir Belgeye Dayanması 411
2.1.4.3.3. Adli Yardımdan Yararlanan Kişilerin Durumu 412
2.1.4.3.4. Milletlerarası Özel Hukuk’tan Kaynaklanan
Teminatlar 412
2.1.4.3.5. Gemi Adamlarına İlişkin Muafiyet 413
2.1.4.4. Borçlunun Vereceği Teminatlar 414
2.1.4.4.1. İİK’nın 263. Maddesi Kapsamında Teminat 414
2.1.4.4.2. İİK’nın 266. Maddesi Kapsamında Teminat 415
2.1.4.5. Belirlenecek Teminatın Tutarı ve Türü 416
2.1.4.6. Teminatın İadesi. 419
2.2. İhtiyati Haczin Özel Şartları 421
2.2.1. Vadesi Gelmiş Alacaktan Dolayı İhtiyati Haciz İstenmesi 421
2.2.2. Vadesi Gelmemiş Alacaktan Dolayı İhtiyati Haciz İstenmesi 425
2.2.2.1. Borçlunun Belirli Yerleşim Yerinin Bulunmaması 425
2.2.2.2. Borçlunun Taahhütlerinden Kurtulmaya Yönelik
Davranışları 425
2.2.2.3. Borçlunun Kaçması Veya Kaçmaya Hazırlanması 426
2.2.2.4. Borçlunun Hileli Davranışlarda Bulunması 427
3. İHTİYATİ HACİZDE GÖREV, YETKİ, USUL VE KARAR 427
3.1. İhtiyati Hacizde Görev Ve Yetki 428
3.1.1. Görevli Mahkeme 428
3.1.2. Yetkili Mahkeme 428
3.2. İhtiyati Haciz Kararında Usul 429
3.2.1. Talebin İncelenmesi 430
3.2.2. Karar 431
4. İHTİYATİ HACZİ TAMAMLAYAN MERASİM VE KARARIN İNFAZI 434
4.1. İhtiyati Haciz Kararının İcrasını İsteme Zorunluluğu 434
4.2. İhtiyati Haciz Kararının İnfazı 436
4.3. İhtiyati Haczi Tamamlayan Merasim 438
4.3.1. İhtiyati Haczin İnfazı Sonrasında Takip veya Dava Açma Zorunluluğu 438
4.3.2. Borçlunun Yapılan İcra Takibi Üzerine Ödeme Emrine
İtiraz Etmesi Hali 438
4.3.3. İhtiyati Haciz Kararından Sonra Dava Açılması 441
4.3.4. Görülmekte Olan Dava Sırasında İhtiyati Haciz Kararı Alınması 442
4.3.5. Gerçekleşmesi Muhtemel Sonuçlar 442
5. KANUN YOLLARI 443
5.1. İhtiyati Haciz Talebinin Reddi 443
5.1.1. İstinaf Başvurusu 443
5.1.2. Başvurunun İncelenmesi Ve Verilecek Karar 443
5.2. İhtiyati Haciz Talebinin Kabulü 445
5.2.1. Borçlunun Başvurabileceği İtiraz Yolu 445
5.2.2. Üçüncü Kişilerin Başvurabilecekleri İtiraz Yolu 447
5.2.3. İtiraz İncelemesinde Usul 447
5.2.4. İtiraz Üzerine Verilen Karara Karşı İstinaf Kanun Yolu 448
5.2.5. Doğrudan Başvurulabilecek İstinaf Kanun Yolu 449
6. İHTİYATİ HACİZDE İFLAS YOLUYLA TAKİP 449
7. İHTİYATİ HACİZDE İCRAİ HACZE İŞTİRAK 449
8. HAKSIZ İHTİYATİ HACİZDEN KAYNAKLANAN DAVALAR 450
8.1. Haksız İhtiyati Haciz Nedeniyle Tazminat Davasının Şartları 450
8.2. Yetkili Ve Görevli Mahkeme 453
8.3. Zamanaşımı Süresi 453
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DELİL TESPİTİ
1. GENEL OLARAK 455
1.1. Tanımı 455
1.2. Mevzuatımızda Yeri 456
2. ŞARTLARI 456
2.1. Hukuki Yarar 457
2.2. Davanın Açılmamış veya Delilin İnceleme Sırasının Gelmemiş Olması 458
2.2.1. Dava Açıldıktan Sonra Dava Açılmamış Gibi Delil Tespiti Yapılması 458
2.2.2. Farklı Mahkemelerden Alınmış Birden Fazla Delil Tespiti Bulunması 459
2.3. Harç ve Masrafların Yatırılmış Olması 460
3. BAŞVURU VE DİLEKÇE 461
3.1. Başvuru Hakkının Sahibi (Talep Eden) 461
3.2. Başvuru Zamanı (Talep Tarihi) 462
3.2.1. Dava Açılmadan Önce Delil Tespiti Talebi 462
3.2.2. Dava Açıldıktan Sonra Delil Tespiti Talebi 462
3.3. Başvuru Dilekçesi 463
4. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 464
4.1. Dava Açılmadan Önceki Taleplerde Görevli ve Yetkili Mahkeme 464
4.2. Dava Açıldıktan Sonraki Taleplerde Görevli ve Yetkili Mahkeme 465
4.3. Noterlik Kanunu Kapsamında Delil Tespitinin Hukuki Niteliği 467
5. UYGULANACAK USUL, KARAR VE İTİRAZ YOLU 468
5.1. Delil Tespiti Taleplerinde Uygulanacak Usul 468
5.1.1. Yargılama Usulü 469
5.1.2. Duruşma Açılması Meselesi 469
5.1.3. Şartların Değerlendirilmesi 469
5.1.4. Adli Tatil ve Resmî Tatilde Gerçekleşen Taleplerin Durumu 470
5.1.5. Karşı Tarafa Tebliğ Meselesi 470
5.2. Kararın Verilmesi, Uygulanması Ve Sonuçları 471
5.2.1. Karar 471
5.2.2. Delil Tespiti Kararının İnfazı 473
5.2.3. Delil Tespitinin Sonuçları 474
5.3. İtiraz Yolu 476
5.3.1. Delil Tespitinin Karşı Tarafa Tebliğ Edilerek Yapılması Halinde İtiraz 476
5.3.2. Karşı Tarafın Yokluğunda Yapılan Delil Tespitine İtiraz 476
5.3.3. İtiraz Dışında Kanun Yolunun Bulunmaması 477
6. DELİL TESPİTİ DOSYASININ HUKUKİ NİTELİĞİ 479
6.1. Tespit Dosyasının Asıl Dosyanın Eki Sayılması 479
6.2. Delil Tespitine İtiraz Edilmemesinin Tespiti Kesin Delil Haline Getirmemesi 480
6.3. Tespit Dosyasında Yapılan Masrafların ve Vekâlet Ücretinin Durumu 480
BEŞİNCİ BÖLÜM
YABANCILIK UNSURU TAŞIYAN İHTİLAFLARDA
TÜRK MAHKEMELERİNCE GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA KARARI VERİLMESİ
1. İHTİYATİ TEDBİRLER 483
1.1. Temel Kural 484
1.2. Yetki Sözleşmesiyle Türk Mahkemelerinin Yetkisinin Kaldırılması Hali 484
1.3. İhtiyati Tedbiri Tamamlayıcı İşlemlerde Süreler 486
2. İHTİYATİ HACİZ 487
1.1. Temel Kural 487
1.2. Yetki Sözleşmesiyle Türk Mahkemelerinin Yetkisinin Kaldırılması Hali 487
1.3. İhtiyati Haczi Tamamlayıcı İşlemlerde Süreler 489
ALTINCI BÖLÜM YARGISAL İÇTİHATLAR
1. ANAYASA MAHKEMESİ KARARI 491
2. YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARI 509
3. YARGITAY DAİRE KARARLARI 535
4. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI 566
KAYNAKÇA 893
