Hukuk Felsefesi
ÖNSÖZ. VII
SUNU . VIII
GİRİŞE ÖNSÖZ 1
§ 1. BİLİM, FELSEFE VE HUKUK FELSEFESİ 5
I. BİLİM . 5
A. Bilimsel bilgi aynı konu ya da konu alanına yönelmiştir. 6
B. Bilimsel bilgi genel olarak geçerli bilgidir. 6
C. Bilimsel bilgi objektiftir. . 7
D. Bilimsel bilgi sistematiktir. . 7
II.BİLİMİN NİTELİĞİ VE DEĞERİ 9
Doğa Bilimleri - Sosyal Bilimler Ayrımı . 9
1.Natüralist (Doğalcı) Yaklaşım12
2.Yorumcu Yaklaşım 12
3.Eleştirel Yaklaşım 13
III.BİLİM VE FELSEFE İLİŞKİSİ 14
OKUMA PARÇASI I 16
OKUMA PARÇASI II .17
IV.FELSEFE 20
A. Felsefenin Niteliği 20
B. Felsefenin Bölümleri.23
1.Ontoloji (Varlık Felsefesi) .23
2.Epistemoloji (Bilgi Felsefesi) 24
3.Aksiyoloji (Değer Felsefesi) 25
C. Felsefe Yapmanın Koşulları.25
1.Psikolojik Koşul.26
2.Ahlâki Koşul 26
3.Mantıksal Koşul .27
4.Felsefenin İçerik Yönünden Bir Ön Koşula Bağlanamayacağı Koşulu28
OKUMA PARÇASI III29
V. HUKUK FELSEFESİ .32
A. FELSEFEDEN HUKUK FELSEFESİNE GEÇİŞ .32
B. HUKUK FELSEFESİNİN ÖNEMİ . 33
X
Genel Olarak 33
1.Hukuk Felsefesinin Teorik Önemi .33
2.Hukuk Felsefesinin Pratik Önemi 35
C. HUKUK FELSEFESİNİN YAKIN ÇALIŞMA ALANLARIYLA
İLİŞKİSİ 36
1.Hukuk Felsefesi-Genel Hukuk Teorisi İlişkisi .36
2.Hukuk Felsefesi-Hukuk Sosyolojisi İlişkisi .38
3.Hukuk Felsefesi-Hukuk Tarihi İlişkisi .41
§ 2. HUKUK FELSEFESİ TARİHİ: BÜYÜK DÜŞÜNCE AKIMLARI İÇİNDE
HUKUK FELSEFESİNİN GELİŞİMİ.43
I. KLASİK YUNAN DÜŞÜNCESİNDE HUKUK FELSEFESİ43
Genel Olarak.43
A. Sofistler 48
1.Protagoras48
2.Gorgias.49
B. Sokratik Okul .52
Genel Olarak 52
1.Sokrates52
a.Yaşamı .52
b.Sokrates’in Genel Felsefesi .53
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 56
OKUMA PARÇASI IV59
2.Platon .60
a.Yaşamı .60
b.Platonun Genel Felsefesi .61
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 63
c.1. Platon’un Devlet Kitabındaki Yaklaşımı 64
c.2. Platon’un Yasalar Kitabındaki Görüşleri 68
OKUMA PARÇASI V .70
OKUMA PARÇASI VI70
3.Aristoteles .71
a.Yaşamı 71
b.Aristoteles’in Genel Felsefesi .72
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı .77
OKUMA PARÇASI VII.84
II.KLASİK ÇAĞIN SONA ERMESİ .87
Genel Olarak.87
A. Epikuros.88
XI
a.Yaşamı . 88
b.Epikuros’un Genel Felsefesi 88
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 89
OKUMA PARÇASI VIII.91
B. Klasik Çağ Düşüncesi ve Roma İlişkisi 94
1.Cicero98
a.Yaşamı .98
b.Cicero’nun Genel Felsefesi .98
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı99
OKUMA PARÇASI IX 102
III.ORTAÇAĞ FELSEFESİ .104
Genel Olarak.104
A. Ortaçağ Felsefesinin Devlet ve Hukuk Anlayışı 107
B. Ortaçağ Felsefesinin Özellikleri .108
C. Thomas Aquinas .110
1.Yaşamı.110
2.Thomas Aquinas’ın Genel Felsefesi 110
3.Hukuk ve Devlet Anlayışı 114
D. Genel Olarak İslâm Felsefesi .117
Farabi 121
a.Yaşamı . 121
b.Farabi’nin Genel Felsefesi .121
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 123
OKUMA PARÇASI X .127
IV.RÖNESANS (YENİDEN DOĞUŞ) DÖNEMİ.129
OKUMA PARÇASI XI.131
V. MODERN DÜŞÜNCE: YENİÇAĞ VE SONRASI 133
Genel Olarak.133
Yeniçağ Felsefesinin Hukuka Yansıması .137
1.Thomas Hobbes.141
a.Yaşamı . 141
b.Hobbes’un Genel Felsefesi 141
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 144
OKUMA PARÇASI XII.153
2.John Locke 155
a.Yaşamı . 155
XII
b.Locke’un Genel Felsefesi.155
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 157
OKUMA PARÇASI XIII164
3.Jean Jacques Rousseau 165
a.Yaşamı . 165
b.Rousseau’nun Genel Felsefesi .165
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 167
OKUMA PARÇASI XIV173
4.David Hume 175
a.Yaşamı . 175
b.Hume’un Genel Felsefesi .176
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 178
5.Immanuel Kant 182
a.Yaşamı . 182
b.Kant’ın Genel Felsefesi 182
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 190
OKUMA PARÇASI XV .201
OKUMA PARÇASI XVI203
VI.TARİHÇİ HUKUK OKULU.205
Genel Olarak 205
Friedrich Carl Von Savigny208
1.Yaşamı 208
2.Hukuk ve Devlet Anlayışı .208
OKUMA PARÇASI XVII.211
VII.FAYDACI ANGLO-SAKSON YAKLAŞIMI 217
Genel Olarak.217
A. Jeremy Bentham217
1.Yaşamı 218
2.Bentham’ın Genel Felsefesi 218
3.Hukuk ve Devlet Anlayışı .221
OKUMA PARÇASI XVIII229
B. John Austin .232
1.Yaşamı 232
2.Austin’in Genel Felsefesi 233
3.Hukuk ve Devlet Anlayışı .234
OKUMA PARÇASI XIX 244
XIII
VIII.G. W. F. HEGEL .247
A. Yaşamı.247
B. Hegel’in Genel Felsefesi .247
C. Hukuk ve Devlet Anlayışı 250
OKUMA PARÇASI XX 258
IX.HANS KELSEN 261
A. Yaşamı261
B. Kelsen’in Genel Felsefesi .261
C. Hukuk ve Devlet Anlayışı.264
OKUMA PARÇASI XXI 272
OKUMA PARÇASI XXII .274
X. DOĞAL HUKUKUN RÖNESANSI . 278
Genel Olarak.278
Gustav Radbruch.284
1.Yaşamı 284
2.Radbruch’un Hukuk ve Devlet Anlayışı .284
OKUMA PARÇASI XXIII 288
XI.HUKUKSAL REALİZM 293
Genel Olarak.293
A. Amerikan Realizmi 296
1.Genel Olarak .296
2.Karl Llewellyn 304
a.Yaşamı 304
b.Hukuk ve Devlet Anlayışı.304
OKUMA PARÇASI XXIV 307
OKUMA PARÇASI XXV .309
B. İskandinav Realizmi 314
1.Genel Olarak .314
2.Stig Jorgensen .315
a.Yaşamı 315
b.Jorgensen’in Genel Felsefesi 315
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı .316
OKUMA PARÇASI XXVI 318
OKUMA PARÇASI XXVII.319
XII.H. L. A. HART 321
A. Yaşamı 321
XIV
B. Hart’ın Genel Felsefesi .321
C. Hukuk ve Devlet Anlayışı 324
OKUMA PARÇASI XXVIII .334
OKUMA PARÇASI XXIX 335
XIII.RONALD DWORKIN 337
A. Yaşamı.337
B. Dworkin’in Genel Felsefesi.337
C. Hukuk ve Devlet Anlayışı 337
OKUMA PARÇASI XXX 343
XIV.FENOMENOLOJİK HUKUK ANLAYIŞI.347
Genel Olarak.347
Edmund Husserl 349
1.Yaşamı 349
2.Husserl’in Genel Felsefesi 349
3.Hukuk ve Devlet Anlayışı .351
OKUMA PARÇASI XXXI 353
OKUMA PARÇASI XXXII.357
XV.YENİ HUKUK YAKLAŞIMLARI.360
Genel Olarak.360
OKUMA PARÇASI XXXIII .362
A. John Rawls370
1.Yaşamı 370
2.Rawls’un Genel Felsefesi370
3.Hukuk ve Devlet Anlayışı .374
B. Robert Nozick391
1.Yaşamı 391
2.Nozick’in Genel Felsefesi .391
3.Hukuk ve Devlet Anlayışı .392
C. Lon L. Fuller. 398
1.Yaşamı 398
2.Genel Felsefesi 398
3.Hukuk ve Devlet Anlayışı .400
D. Eleştirel Yaklaşımlar 406
1.Michel Foucault .406
a.Yaşamı . 406
b.Foucault’nun Genel Felsefesi .406
c.Hukuk ve Devlet Anlayışı 412
XV
OKUMA PARÇASI XXXIV416
OKUMA PARÇASI XXXV .418
2.Feminist Hukuk Doktrini 421
OKUMA PARÇASI XXXVI426
§ 3. PROBLEMATİK HUKUK FELSEFESİ 428
I. HUKUK ONTOLOJİSİ .428
A. Hukuk Nedir Sorusu ve Bu Sorunun Soruluş Nedeni 428
B. Hukukun Ontolojik Kavranmasının Yol Açtığı İkili Temel Ayrım .430
1."Özcü” Hukuk Anlayışı 431
2."Biçimci” Yaklaşımlar 434
C. Üçüncü Bir Yol Olabilir mi?.436
D. Hukukun Fonksiyonları Açısından Kavranması .439
II.HUKUK EPİSTEMOLOJİSİ .443
A. Bilginin Niteliği 443
1.Hukuksal Bilginin Niteliği 447
2.Hak Kavramı .451
3.Hakların Kullanılması .455
B. Hukuk-Mantık İlişkisi .456
Genel Olarak . 456
1.Hukuksal Sınıflandırmayla Epistemolojik Sorunların Aşılması Yolları458
2.Normlar Hiyerarşisi.461
3.Pratik Uygulama Olarak Hukuksal Akıl Yürütme 464
4.Hukukun Yorumlanması .468
5.Normun Yapısal Analizi ve Yorum Arasındaki Farklar 470
C. Yasaya Uygunluğun Sağlanması 471
1.Geçerlilik 472
2.Etkinlik .474
3.Adalete Uygunluk.475
D. Uzlaşma Olarak Hukuk 476
OKUMA PARÇASI XXXVII 477
III.HUKUK AKSİYOLOJİSİ .483
A. Bir Değer Yaşantısı Olarak Hukuk.483
1.İrade Özgürlüğü Sorunu 483
2.Ödev ve Sorumluluk Kavramları 489
3.Hukuk Kuralları-Ahlâk Kuralları İlişkisi 490
B. Hukuk-Ahlâk İlişkisi ve Sınır Problemleri 493
XVI
1.Hukuk-Ahlâk İlişkisi .493
OKUMA PARÇASI XXXVIII .498
2.Hukuk-Ahlâk İlişkisinde Sınır Problemleri .501
KAYNAKÇA .511
DİZİN.525