Kamu İhale Hukuku Dersleri
Prof. Dr. Av. Yasin SEZER
Av. Recep Emre KALKAN
Av. Mustafa Emre ŞAHİN
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER V
KISALTMALAR XIII
GİRİŞ . 1
§ 1. KAMU İHALE HUKUKUNUN KAYNAKLARI. 3
A. Asıl Kaynaklar. 3
1. Anayasa 3
2. Kanunlar . 5
3. Kanun Hükmünde Kararnameler 8
4. Tüzükler 10
5. Yönetmelikler . 10
6. Diğer Düzenleyici İşlemler 12
B. Yardımcı Kaynaklar. 14
1. Yargı Kararları . 14
2. Kamu İhale Kurumu Kararları 15
3. Doktrin 16
§ 2. KAMU İHALE SÜRECİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR 17
A. İhale Kavramı ve İhale Süreci . 17
B. İhalenin Tarafları 21
1. İhaleye Çıkan Taraf: İdare . 21
2. İhaleye Katılan Taraf . 22
a. Sözleşme Öncesi Aşamada. 22
aa) Aday . 22
bb) İstekli 23
cc) İstekli Olabilecek 24
dd) Ortak Girişim 25
ee) İş Ortaklığı 26
ff) Konsorsiyum. 26
b. Sözleşme Sonrası Aşamada: Yüklenici 27
3. İhale Sürecindeki Belgeler 27
a. İhale İşlem Dosyası. 27
b. İhale Dokümanı 28
c. Şartname 30
VI İçindekiler
d. Zeyilname. 33
e. Yaklaşık Maliyet 33
f. Eşik Değer. 34
C. İhale Sürecinde Yetkili Kişi ve Kuruluşlar 37
1. İhale Yetkilisi. 37
2. İhale Komisyonu . 38
3. Kamu İhale Kurumu 40
D. İhalenin Konusu . 42
1. Mal Alımı. 42
2. Hizmet Alımı . 42
3. Yapım İşleri . 43
4. Danışmanlık Hizmetleri. 44
E. Kamu İhale Sözleşmesi. 45
§ 3. KAMU İHALE KANUNUNUN KAPSAMI.49
A. Kamu İhale Kanununa Tabi İdareler (Organik açıdan) 50
B. Kamu İhale Kanununa Tabi İşler (Maddi açıdan) 55
§ 4. KAMU İHALELERİNE EGEMEN OLAN İLKELER.65
A. İhalenin Ön Koşulu Niteliğindeki İlkeler . 67
1. Ödeneksiz İhale Yapılamayacağı İlkesi 67
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 67
b. İlkenin İstisnaları 68
c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları. 70
2. ÇED Belgesi Alma Zorunluluğu 72
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 72
b. İlkenin İstisnaları 75
c. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları . 75
d. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları. 76
B. Ekonomik Kamu Düzeninin Korunmasına İlişkin İlkeler . 77
1. Rekabet İlkesi 78
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 78
b. İlkenin İstisnaları 81
c. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları . 81
d. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları. 86
e. Kamu İhalelerinde Rekabet İlkesinin Denetiminde Yetki Sorununa
İlişkin Rekabet Kurulunun Yaklaşımı. 89
2. Eşit Muamele İlkesi. 93
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 93
İçindekiler VII
b. İlkenin İstisnası: Yerli İstekliler Lehine Avantaj Sağlanması 94
c. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları. 95
d. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları 96
3. Kaynakların Verimli Kullanılması İlkesi 98
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 98
b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurumu Kararları. 99
c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları 101
4. Üç İlkenin İlişkisi ve Kamu Yararı. 103
C. İHALE KONUSU İŞE İLİŞKİN İLKELER 105
1. İhtiyaçların Uygun Şartlarda ve Zamanında Karşılanması İlkesi 105
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 105
b. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları 108
2. Mal Alımı, Hizmet Alımı ve Yapım İşleri İhalelerinin Bağımsızlığı İlkesi . 110
a. İlkenin Anlamı ve Kapsamı . 110
b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları. 112
c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları 114
3. İhale Konusunun Bölünmezliği İlkesi 115
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 115
b. İlkeye İlişkin Mahkeme Kararları 117
D. İHALE USULLERİNE İLİŞKİN İLKELER 118
1. Saydamlık İlkesi. 118
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 118
b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları. 127
c. İlkeye ilişkin Danıştay Kararları. 131
2. Güvenirlik İlkesi. 132
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 132
b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları. 133
c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları 134
3. Gizlilik İlkesi 135
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 135
b. İlkeye İlişkin Kamu İhale Kurulu Kararları. 137
c. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları 141
4. Kamuoyu Denetimi İlkesi 143
5. Temel İhale Usullerinin Önceliği . 145
a. İlkenin Anlam ve Kapsamı 145
b. İlkeye İlişkin Danıştay Kararları 145
§ 5. İHALE USULLERİ. 149
A. Açık İhale Usulü 149
VIII İçindekiler
B. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü 150
1. Belli İstekliler Arasında İhale Usulünün Konusu 151
2. Ön Yeterlik İlanı 152
3. İsteklilerin Teklif Vermeye Davet Edilmesi 153
4. Danışmanlık Hizmeti İhalelerine İlişkin Özel Düzenleme 155
C. Pazarlık Usulü. 156
1. Pazarlık Usulünün Uygulanabildiği Durumlar . 156
a. Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulleriyle yapılan
ihalelerde teklif çıkmaması 157
b. İdare tarafından önceden öngörülemeyen durumların ortaya
çıkması 158
c. Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması . 164
d. Araştırma ve Geliştirme Sürecine İhtiyaç Gösteren ve Seri Üretime
Konu Olmayan Alımlar 166
e. İhale Konusunun özgün nitelikte ve karmaşık olması. 166
f. Belli limitin altında kalan mamul mal, malzeme ve hizmet alımları. 166
2. Pazarlık Usulünde İlan Yapılması Zorunlu Olmayan Durumlar 168
3. Pazarlık İhale Süreci 169
D. Doğrudan Temin Usulü 173
1. Doğrudan Temin Usulünün Uygulanabileceği Alımlar 173
2. Doğrudan Temin Usulünde İhale Süreci . 174
E. Tasarım Yarışmaları 175
F. İhalelere Katılacak Kişilerin İdare Tarafından Davet Edilmesi Sorunu 176
1. Davet edilecek kişilerin belirlenmesinde idarenin takdir yetkisi 176
2. Davet edilecek istekli ve geçerli teklif sayısı . 177
3. İdare Tarafından Davet Edilmeyen Kişilerin İhaleye Katılması Sorunu . 180
4. İhaleye Davet Edilmeyen Kişinin Ortak Girişim Olarak Katılması. 187
§.6. İHALE SÜRECİ.191
A. Hazırlık Aşaması . 191
1. İdarenin Hazırlık İşlemleri . 191
a. Ön Koşulların Yerine Getirilmesi 191
b. Yeterli Ödeneğin Ayrılması. 192
c. Yaklaşık Maliyetin Belirlenmesi 193
d. İhale Dokümanlarının Hazırlanması . 194
aa) Şartnamenin Hazırlanması . 194
bb) İhale ve Ön Yeterlik Dokümanının Verilmesi 196
cc) İhale Dokümanında Değişiklik veya Açıklama Yapılması 197
e. İhale Komisyonunun Oluşturulması . 198
İçindekiler IX
f. İhalelerin İlanı. 200
aa) İlan Yapılması Zorunlu Olmayan İhaleler 201
bb) İhale ilânlarında bulunması zorunlu hususlar. 202
cc) Ön yeterlik ilânlarında bulunması zorunlu hususlar. 203
dd) Geçersiz ilanlar. 203
2. Aday ve İsteklilerin Hazırlık İşlemleri 204
a. İhale Dokümanlarının Alınması 205
b. İhalelere Katılma Yasağının Bulunmaması . 205
c. Zorunlu Belgelerin Hazırlanması 207
d. Geçici Teminatın Yatırılması. 209
e. Tekliflerin Sunulması 211
f. Tekliflerin Sunulmasında İstisnai Durum 212
aa) Alternatif Teklif Verilmesi. 212
bb) Kısmi Teklif Verilmesi . 213
B. İhale Aşaması . 214
1. Tekliflerin Alınması ve Açılması 214
2. Tekliflerin Değerlendirilmesi. 215
a. Tekliflerin Değerlendirilmesi ve Belgelerdeki Eksik Bilgilerin
Tamamlatılması 215
b. Aşırı Düşük Tekliflerin Tespiti ve Değerlendirilmesi . 216
3. Bütün Tekliflerin Reddedilmesi. 218
4. İhalenin Karara Bağlanması 218
5. Yasaklılık Sorgulaması Yapılması ve İhale Kararının Onaylanması 219
6. Kesinleşen İhale Kararlarının Bildirilmesi 219
C. Sözleşme Aşaması 220
1. Sözleşmeye Davet. 220
2. Kesin Teminatın Verilmesi 220
3. Sözleşme Yapılmasında İsteklinin Sorumluluğu 221
4. Sözleşme Yapılmasında İdarenin Görev ve Sorumluluğu 222
5. İhalenin Sözleşmeye Bağlanması 223
§ 7. İHALENİN İPTALİ 229
A. İptal Kararının Hukuki Niteliği 229
B. İptal Türleri. 229
1. İhale Saatinden Önce İptal 229
2. Yetersiz Sayıda İstekli Bulunması 233
3. Bütün Tekliflerin Reddedilmesi. 237
4. İhaleye Katılamayacak Olanlar Üzerinde İhalenin Kalması . 240
5. İhale Yetkilisinin Kararı . 241
X İçindekiler
6. İhale Üzerinde Kalan İsteklilerin Sözleşme İmzalamaması 243
C. İptal Kararının Sonuçları. 244
D. İptal Kararına Karşı Başvuru Yolları 245
§ 8. KAMU İHALE SÜRECİNDEKİ UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ253
A. İdari Başvuru 253
1. Şikayet Yolu. 257
a. Tanım 257
b. Şikayet başvurusunun ihale sürecine etkisi 257
c. Başvuru Ehliyeti ve Şikayet Nedenleri 259
d. Başvuru Süresi 260
e. Başvuru Şekli 261
f. İdare Tarafından Yapılacak İnceleme . 263
2. İtirazen Şikayet Yolu 265
a. Tanım 265
b. Başvuru Ehliyeti ve İtirazen Şikayet Nedenleri. 266
c. Başvuru Süresi 267
d. Başvuru Şekli 268
e. Başvuru Bedeli 270
f. Kurum Tarafından Yapılacak İnceleme. 270
B. Yargısal Başvuru . 275
1. Görevli ve Yetkili Mahkeme 275
2. Yargılama Usulü 276
§ 9. KAMU İHALELERİNE KATILMA YASAĞI281
A. Kanunla Yasaklama 281
B. İdari Kararla Yasaklama 290
1. Yasaklama Sebepleri . 291
a. Yasak Fiil ve Davranışlarda Bulunma 291
aa) İhaleye İlişkin İşlemlere Fesat Karıştırmak veya Buna Teşebbüs
Etmek . 292
bb) Rekabeti Engelleyici veya İhale Kararını Etkileyecek Davranışlarda
Bulunmak . 296
cc) Sahte Belge Düzenlemek veya Kullanmak 298
dd) Aynı İhalede Birden Fazla Teklif Vermek 299
ee) İhaleye Katılması Yasak Olan Kişilerin Teklif Vermesi. 301
b. Sözleşme Yapmamak 302
c. Bilgi ve Belgeleri Açıklama Yasağının İhlal Edilmesi 303
2. Yasaklama Kararı Almaya Yetkili Merciler. 304
İçindekiler XI
3. Doğrudan Temin Usulünde İhalelere Katılma Yasağı 305
4. İhalelere Katılmaktan Yasaklama Süreci . 307
a. Yasaklama Usulü 307
b. Yasaklama Kararının Yürürlüğe Girmesi ve Yasaklılık Süresi 308
C. Yargı Kararı ile Yasaklama 309
1. İhaleye Fesat Karıştırma Suçu. 310
2. Yasaklılık Kapsamı ve Süresi 311
D. Yasaklamanın Hukuki Sonuçları . 312
1. İhale Dışı Bırakılma . 312
2. İhalenin İptali ve Teminatın Gelir Kaydedilmesi . 313
3. İhalelere Katılma Yasağının Üçüncü Kişilere Etkisi 315
4. Haklarında Kamu Davası Açılmasına Karar Verilenlerin Durumu 317
E. Yasaklama Kararına Karşı Hukuki Başvuru Yolları 320
1. İdari Başvuru. 320
2. İptal Davası . 321
3. Tazminat Talebi. 322
§ 10. İHALEYE FESAT KARIŞTIRMA SUÇU. 325
A. Suçun Konusu: İhale. 326
B. Maddi Unsur 328
C. Fail ve Mağdur . 330
D. Manevi Unsur. 331
E. Yaptırım 332
§ 11. KAMU GÖREVLİLERİNİN SORUMLULUĞU. 333
A. İdari Yaptırım . 333
B. Cezai Yaptırım 334
C. Tazminat Yaptırımı . 335
1. Kamu Görevlilerinin Tazminat Sorumluluğunun Genel Esasları 335
2. Kamu İhale Hukukunda. 338
YARARLANILAN KAYNAKLAR . 341