Hukuk ve Sanat

Hukuk ve Sanat birbirinde ayrı gibi görünse de aslında iç içe geçmiş iki bilimdir. İnsanı insan yapan, onurlu yaşamasını sağlayan haklar, ancak manevi varlığını geliştirmesine katkı sunan sanatla anlam kazanabilir. Dolayısıyla Sanat, Hukukun gerçekliğine, manevi dünyayı geliştirip anlamlandırarak katkı sunar. Bu durum hukuk ve sanatın; temel insan ihtiyaçlarından olduğunu ortaya koymaktadır. 

Temel ihtiyacın karşılanabilmesi ve birey olarak insanın kendisini özgürce geliştirmesi ve güven içinde yaşaması içinse, siyasal gücün, hukuku ve sanatı teşvik etmesi, desteklemesi ve özgürlük alanını anlamını yitirtecek biçimde daraltmaması gerekmektedir.

Kurullar bütünü olarak hayatımızın her alanını düzenleyen Hukuk, sanat alanını da hak ve özgürlük bağlamında düzenlemektedir. Bunun nedeni, sanatın bireysel meslek olma niteliği dışında, çalışma biçim, araç ve yöntemlerinin evrensel olması, yaratılan eserin yaratıcısı dışında topluma mal olması ve bu anlamda evrensel anlam taşıyarak insanlığa hitap etmesidir. Hal böyle olunca yaratıcının özgür olması gerekmekle birlikte, geleceğe aktarılacak ve günümüzde gerçekleştirilen eserin ortaya çıkma aşamasında ve sonrasında fikri ve telif hakları yanında, mali hakların, çalışma koşullarının belirlenmesi, kurallar manzumesinin oluşturulması gereklidir. Bu durum hem eser sahibi ve hem de eser için önemlidir.

Bu kitap, bu bağlamda hem teorik konuların ve hem de uygulama içinde yer alan aktörlerin hukuksal sorun, mevzuat ve güvencelerine değinmekte, hukuki açıdan konuyu açıklamaktadır. Hukuk ve sanat ayrı görünen konuların birbiri ile nasıl iç içe olduklarını bilimsel olarak ele almaktadır. Gerek kanuni düzlemde Anayasa, FSEK, TMK, TBK, İK, SGK gibi ulusal mevzuatın yanında uluslararası düzenlemelere de değinilen bu Kitapta aynı zamanda konu ile ilgili yargı kararlarına da yer verilmiştir. Öte yandan konu sadece kanuni düzlemde değil disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınarak farklı alanlarda uzman kişilerin yazılarına da yer verilerek bakış açıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. 

	Türk Hukuku
	Sanat Özgürlüğü, Prof. Dr. Korkut Kanadoğlu
	Sanatçıların İş ve Sosyal Güvenlik Hukukundaki Konumu, Prof. Dr. Ercan Akyiğit
	Müzik Eserlerinde ve İcrasında Cayma Hakkı, Prof. Dr. Mustafa Topaloğlu
	Sınai Mülkiyet Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Moda Tasarımlarının Marka Olarak Tescili, Dr. Öğr. Üyesi Işık Özer
	Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku Kapsamında Resim ve Heykeller Üzerinde Eser Sahipliği ve Bu Eserlerden Doğan Hakların Kapsamı, Dr. Öğr. Üyesi Kadir Baş
	Moda Tasarımlarının Sınai Mülkiyet Kanunu Tasarım Hükümlerine Göre Tescili, Dr. Öğr. Üyesi Sami Kocabıyık
	Patent Lisans Sözleşmeleri, Dr. Öğr. Üyesi Deniz Topçu
	5846 Sayılı Kanun Kapsamında Fotoğrafik Ürünlerin Eser Vasfına İlişkin Bir Değerlendirme, Doç. Dr. Sinan Bayındır
	FSEK Kapsamındaki Meslek Birliklerinin Hukuki Statüsü Üzerine Bir İnceleme, Arş. Gör. Muhammed Kiomers Ganbari
	Sanat Eseri Olan Fotoğraflar Üzerindeki Haklar, Bam Cumhuriyet Savcısı M. Sıddık Çinko
	Sanat
	1960 – 70'li Yıllarda SSCB Sanatında Nonkomformist Hareketler, Doç. Dr. Terlan Mehdiyeva Azizzade
	Kültür Merkezleri Yasa, Yönetmelik ve Uygulamalar, Doç. Dr. Murat Şahin
	Hukuk ve Sinema, Dan. Öğr. Gör. Meriç Renkver
	Fikri Bir Hak Olarak Yaratıcı Üretimin Korunması Tekstil Tasarımı ve Telif Sorunu, Öğr. Gör. Aylin Akarvardar
	Dijital Çağda Mimari Tasarıma İlişkin Fikri Hakların Korunması, Dr. Öğr. Üyesi Sevil Yazıcı   İÇİNDEKİLER İçindekiler Beşinci Basıya Sunuş  7 Dördüncü Basıya Sunuş  9 Üçüncü Basıya Sunuş  11 İkinci Basıya Sunuş  13 Birinci Basıya Sunuş  15 Birinci Basıya Önsöz  19 Kısaltmalar  35 H U K U K KARŞILAŞTIRMALI HUKUK Prof. Dr. Dr. h.c. Yener ÜNVER  43 Ar. Gör. Göktürk ÖCAL  59 Ar. Gör. Şölen ÇAKIROĞLU  67 Didem COŞKUN  87 İpek ŞAHİNKAYA  111 Sinan UYSAL  135 Sinan UYSAL  145 Mert TANRIVERDİ  167 TÜRK HUKUKU SANAT ÖZGÜRLÜĞÜ Prof. Dr. Korkut KANADOĞLU I. Giriş  185 II. Koruma Alanı  186 III. Sanat Özgürlüğünün Sınırları  193 IV. Devletin Tarafsızlığı İlkesi  205 V. Sanat Özgürlüğüne Müdahale Örnekleri  207 1. Yasama Organı  208 2. Yürütme Organı  210 3. Yargı Organı  211 VI. Sonuç  215 Kaynakça  217 SANATÇILARIN İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKUNDAKİ KONUMU Prof. Dr. Ercan AKYİĞİT I. Genel Olarak Sanat ve Sanatçı Kavramları ve Kimi Ayırımlar  221 1. Giriş  221 2. Sanat ve Sanatçı Kavramları  222 3. Bazı Ayırımlar  227 II. Genel Olarak Sanatçıların Çalışma İlişkileri  228 III. İş Hukuku Bakımından Sanatçıların Hukuki Durumu  232 1. Bireysel İş Hukuku Bakımından  232 2. Bireysel İş İlişkisine Hangi İş Yasasının Uygulanacağı  244 3. İş Sözleşmesi ve Yapılması Bakımından  248 a. İş Bulma /Sanatçı Bulma Faaliyeti Bakımından  248 b. İş Sözleşmesinin Yapılması ve Türleri Bakımından  251 aa. Ehliyet ve Çalışma Yaşı Bakımından  252 bb. İş Sözleşmesinin Türleri Bakımından  258 4. İş İlişkisinin Hükümleri ve Sona Ermesi ile Sonuçları Bakımından  272 5. Sanatçının Çalışırken Yaptığı Sanat Buluşları Bakımından  275 6. Toplu İş Hukuku Bakımından  278 IV. Sanatçıların Sosyal Güvenliği  283 1. Genel Olarak Sosyal Güvenlik İhtiyacı  283 2. Ülkemizde Resmi Sosyal Güvenlik Kurumu ve Sosyal Güvenlik  284 3. Sanatçıların Sosyal Güvenliği  285 V. Sonuç  292 Kaynakça  296 MÜZİK ESERLERİNDE VE İCRASINDA CAYMA HAKKI Prof. Dr. Mustafa TOPALOĞLU I. Müzik Eserleri Üzerindeki Haklar ve İcracı Sanatçıların Hakları  299 1. Müzik Eserleri  299 a. İnternet ve Müzik Eserleri  301 b. Müzik Eserleri Üzerindeki Haklar ve Türleri  303 aa. Manevi Haklar  304 aaa. Eseri Kamuya Sunma Hakkı  304 bbb. Eser Sahibinin Adını Belirtme Hakkı  305 ccc. Eserde Değişiklik Yapılmasını Yasaklama Hakkı  306 bb. Mali Haklar  307 aaa. İşleme Hakkı  307 bbb. Çoğaltma Hakkı  307 ccc. Yayma Hakkı  309 ddd. Temsil Hakkı  310 eee. Umuma İletim Hakkı  311 2. İcracı Sanatçıların Hakları  312 a. İcracı Sanatçılar  312 b. İcracı Sanatçının Hakları  314 aa. İcracı Sanatçıların Manevi Hakları  315 bb. İcracı Sanatçının Mali Hakları  315 3. Eser ve İcralar Üzerindeki Hakların Devri  315 a. Mali Haklar Üzerinde Yapılan Devir Sözleşmelerinin Niteliği  315 b. Devir Sözleşmelerinde Yazılı Şekil Şartları  319 4. Devir Süresin Dolması ve Eser/İcranın Hak Sahibine Geri Dönmesi  321 5. Cayma  323 a. Cayma Hakkının Amaç ve Kapsamı  323 b. Caymanın Hakkının Kullanılma Şartları  326 aa. Mali Bir Hak veya Kullanma Hakkının Hiç ya da Gereği Gibi Kullanılmaması  326 bb. Eser Sahibi ve İcracı Sanatçının Menfaatinin Esaslı İhlali  328 cc. Mehil Verilmesi  329 dd. Noterden İhbar Gönderilmesi ve Caymanın Tamamlanması  330 c. Caymaya İtiraz  331 d. Cayma Hakkını Kullanmanın Sonuçları  333 e. Cayma Hakkını Kullanabilecek Kişiler  335 f. Caymadan Vazgeçme ve Sınırlama  336 Kaynaklar  338 SINAİ MÜLKİYET KANUNU HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE MODA TASARIMLARININ MARKA OLARAK TESCİLİ Dr. Öğr. Üyesi Işık ÖZER I. Giriş  341 II. Moda Tasarımı Kavramı ve Tasarım Hukuku  345 1. Genel Olarak Tasarım ve Moda Tasarımı Kavramları  345 2. Moda Tasarımlarının Tasarım Olarak Korunması  348 III. Moda Tasarımlarının Marka Olarak Tescili Sorunu  351 1. Moda Tasarımlarının Marka Olarak Tescil Edilmeye Uygunluğu  351 2. Moda Tasarımlarının Marka Korumasından Yararlanabilmesi (Kümülatif Koruma İlkesi)  354 IV. Moda Tasarımlarının Marka Olarak Tescili Şartları  358 1. Ayırt Etme Unsuru  359 2. Açık ve Kesin Olarak Sicilde Gösterilebilme Unsuru  361 V. Sınai Mülkiyet Kanunu Kapsamında Moda Tasarımları  363 1. Renk ve Renk Kombinasyonları  364 a. Renk ve Renk Kombinasyonlarının Marka Olarak Tescili  364 b. Marka Olarak Tescil Edilmiş Örnek Renk ve Renk Kombinasyonları  368 2. İki ve Üç Boyutlu Şekiller  371 a. İki ve Üç Boyutlu Şekillerin Marka Olarak Tescili  371 b. Marka Olarak Tescil Edilmiş Örnek İki ve Üç Boyutlu Şekiller  373 VI. Mutlak ve Nispi Tescil Engelleri  376 1. Moda Tasarımları Açısından Mutlak Tescil Engelleri  377 2. Moda Tasarımları Açısından Nispi Tescil Engelleri  380 VII. Sonuç  382 Kaynakça  385 FİKİR VE SANAT ESERLERİ HUKUKU KAPSAMINDA RESİM VE HEYKELLER ÜZERİNDE ESER SAHİPLİĞİ VE BU ESERLERDEN DOĞAN HAKLARIN KAPSAMI Dr. Öğr. Üyesi Dr. Kadir BAŞ I. Giriş  389 II. Resim ve Heykellerin Eser Niteliği  392 1. Fikri Bir Çabanın Ürünü Olma  393 2. Bir Forma Bürünme  396 3. Hususiyet  398 III. Resim ve Heykeller Üzerinde Hak Sahipliği  399 IV. Eserden Doğan Haklar  403 1. Manevi Haklar  404 a. Kamuya Sunma ve Eser Üzerinde Adının Belirtilmesini İsteme Hakkı  405 b. Eserin Değiştirilmesini ve Yok Edilmesini Önleme Hakkı  407 c. Eserin Aslına Ulaşma ve Sergileme Hakkı  409 2. Mali Haklar  411 a. İşleme Hakkı  412 b. Çoğaltma Hakkı  414 c. Temsil Hakkı  415 3. Pay ve Takip (Yeniden Satış) Hakkı  415 4. Cayma Hakkı  421 V. Eser Sahibinin Haklarının Sınırları  424 1. Kamu Düzenine İlişkin Sınırlamalar  424 2. Eğitim ve Öğretim Amacıyla Sınırlamalar  425 3. Bilim Amaçlı Kullanım Serbestisi  426 4. Haber Amaçlı Kullanım Serbestisi  427 5. Şahsi Amaçlı Kullanım  427 6. Kopya ve Sergileme Serbestisi  428 VI. Sonuç  429 Kaynakça  431 MODA TASARIMLARININ SINAİ MÜLKİYET KANUNU TASARIM HÜKÜMLERİNE GÖRE TESCİLİ Dr. Öğr. Üyesi Sami KOCABIYIK I. Giriş  433 II. Moda Tasarımları  435 1. Genel Olarak  435 2. Moda Tasarımlarının Unsurları  437 a. Değişim  437 b. Yenilik  437 c. Pazarlama  437 III. Moda Tasarımlarının Sınai Mülkiyet Kanunu’na Göre Tescil Şartları  438 1. Genel Olarak  438 2. Yenilik  440 3. Ayırtedicilik  447 IV. Moda Tasarımlarının Tescil Aşamaları  449 1. Başvuru, İnceleme ve Tescil  449 2. Tescil Aşamasında Moda Tasarımlarının Yayımının Ertelenmesi  451 3. İtiraz ve İnceleme  452 4. Koruma Süresi  454 V. Sonuç  455 Kaynakça  459 PATENT LİSANS SÖZLEŞMELERİ Dr. Öğr. Üyesi Deniz TOPÇU I. Giriş  461 II. Patent Hakkı ve Sözleşme Dışı Lisans  462 III. Patent Lisans Sözleşmesinin Tanımı, Türleri ve Kurulması  465 IV. Patent Lisans Sözleşmesinin Unsurları  469 V. Patent Lisans Sözleşmesinin Tarafları  471 VI. Patent Lisans Sözleşmelerinin Geçerliliği  473 VII. Patent Lisans Sözleşmesinin Hükümleri  480 1. Lisans Verenin Borçları  480 a. Yararlanmayı Sağlama  480 b. Yararlanmanın Sözleşme Süresince Devamını Sağlama  481 c. Lisans Verenin Ayıba Karşı Tekeffül ve Garanti Yükümlülüğü  483 d. Lisans Hakkı Üzerindeki Tasarruf Kısıtlamalarına Uyma  486 2. Lisans Alanın Borçları  487 a. Lisans Bedelini (Royalty) Ödeme  487 b. Lisans Konusunu Sözleşmeye Uygun Kullanma  489 c. Bedelin Nisbi Olarak Belirlendiği Lisans Sözleşmelerinde Hesap Verme  491 3. Tarafların Borca Aykırı Davranışlarının Sonuçları  492 VIII. Patent Lisans Sözleşmesinin Sona Ermesi  494 IX. Sonuç  494 Kaynakça  496 5846 SAYILI KANUN KAPSAMINDA FOTOĞRAFİK ÜRÜNLERİN ESER VASFINA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME Doç. Dr. Sinan BAYINDIR I. Giriş  499 II. Mukayeseli Hukukta Fotoğrafik Eser Kavramı  500 III. 5846 Sayılı Kanun’da Eser Kavramı  502 1. Eserin Tanımı  502 a. Hususiyet Şartı (Objektif Şart)  503 b. Eser Kategorilerinden Birine Dahil Olma Şartı (Objektif Şart)  504 2. Eser Sahipliği  504 IV. Fotoğrafik Ürünlerin FSEK’te Düzenlenişi  505 1. Fotoğraf Ürününün Eser Niteliği ve Eser Sahipliği  505 a. Fotoğraf Kavramı  505 b. Benzer Kavramlarından Farkı  506 c. Fotoğraflar Açısından Eser Sahipliği  509 2. Eser Niteliğindeki Fotoğrafların Korunması  510 a. İlim ve Edebiyat Eseri Mahiyetindeki Fotoğraflar  511 b. Güzel Sanat Eseri Mahiyetindeki Fotoğraflar  512 c. İşlenme Eser Olarak Fotoğrafik Ürünler  516 3. Eser Niteliğine Bakılmaksızın Fotoğrafların Korunması  518 a. Kişilik Hakları Çerçevesinde Koruma  518 b. Haksız Rekabet Hükümleri Çerçevesinde Koruma  520 V. Sonuç  521 Kaynakça  524 FSEK KAPSAMINDAKİ MESLEK BİRLİKLERİNİN HUKUKİ STATÜSÜ ÜZERİNE BİR İNCELEME Ar. Gör. Muhammed Kiomers GANBARİ I. Giriş  527 II. Meslek Birlikleri ve Mevzuattaki Düzenleme Şekli  528 1. Meslek Birlikleri ve İşlevi  528 2. Türkiye’deki Tarihi Gelişim  530 3. Mevzuattaki Düzenleme Şekli  533 III. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı  535 IV. Meslek Birliklerinin Hukuki Statüsünün Değerlendirilmesi  538 1. Genel Olarak  538 2. Değerlendirmeler  542 V. Sonuç  544 Kaynakça  545 SANAT ESERİ OLAN FOTOĞRAFLAR ÜZERİNDEKİ HAKLAR BAM Cumhuriyet Savcısı M. Sıddık ÇİNKO I. Fotoğraf ve Hukuk Düzeni  547 II. Hukuksal Açıdan Fotoğrafın Sanat Eseri Olması İçin Koşullar  548 III. Sanat Eseri Olan Fotoğraflar Üzerindeki Haklar  554 1. Manevi Haklar  555 a. Umuma Arz Etme Hakkı  556 b. Adın Belirtilmesi Hakkı  559 c. Fotoğraf Bütünlüğünün Korunmasını İsteme Hakkı  561 d. Fotoğraf ile İlişkisinin Kesilmemesi (Eserin Aslına Ulaşma) Hakkı  563 e. Fotoğraftan Zarar Görmeme (Fotoğrafçının Kişilik Haklarının Korunmasını İsteme) Hakkı  564 2. Mali Haklar  565 a. İşleme Hakkı  566 b. Çoğaltma Hakkı  568 c. Yayma Hakkı  569 d. Temsil Hakkı  570 e. Kitle İletişim Araçlarıyla Umuma İletim Hakkı  571 f. Eserden Maddi Menfaat Sağlamaya Devam Etme (Bedellerinden Pay Verilmesi) Hakkı  573 IV. Sonuç  575 Kaynakça  576 S A N A T 1960–70’Lİ YILLARDA SSCB SANATINDA NONKOMFORMİST HAREKETLER Doç. Dr. Terlan Mehdiyeva AZİZZADE Özet  581 I. Giriş  584 1. Yoğun Gelişim: 1950  587 2. Yumuşama Yılları  588 3. 60’lar ve Non–Komformist Sanatçılar  592 4. Yeni Realizm  594 5. Manej 1962  597 II. Azerbaycan’da 1960 Kuşağı  601 III. Settar Behlülzade  607 1. "Beni 20 Yıl Sonra Anlayacaklar"  607 IV. Abşeron Mektebi  614 V. Cavadov Kardeşler  624 1. Dünyada Bir Mircavad Vardı…  624 2. Cezanne Hayranlığından Gobuston Hayranlığına Geçiş  626 3. Cengiz Aytmatov’un Yardımseverliği  632 4. Gecikmiş İtiraf  633 5. Mircavadov’un Dünyası  635 6. Büyük Güce, Büyük Nefese Malik Ressam  638 7. Görkemli Fırça Ustasının Ölümünün Üzerinden 17 Yıl Geçti  641 VI. Rüzgar Beni Götürüyor  647 1. Tofig Cavadov (1925–1963)  647 2. Abşeron Mektebi’nin Oluşumunda Tofig Cavadov’un Katkıları  651 3. Neorealizm  656 4. “Rüzgâr Beni Götürüyor”  664 5. Cavadov’un Abşeron’u  669 6. İşçi Portreleri  670 7. Otoportreler  672 8. Natürmortlar  674 9. Rüzgâra Karşı Duran Yiğide Son Ağıt  676 VII. Sonuç  678 Kaynakça  685 KÜLTÜR MERKEZLERİ YASA, YÖNETMELİK VE UYGULAMALAR Doç. Dr. Murat ŞAHİN I. Giriş  689 1. Kültür Merkezi Kültürü  689 2. Kültür Merkezlerinin Yasal ve Kavramsal Çerçevesi  694 3. İstanbul ve Kültür Merkezleri  697 II. Sonuç  702 Kaynakça  704 HUKUK VE SİNEMA Dan. Öğr. Gör. Meriç RENKVER I. Giriş  705 1. Hukukun Sanata Yansıması  705 2. Hukukun Edebiyata Yansıması  706 II. Hukuk ve Sinema İlişkisi  708 1. İlk Örnekler  708 2. Toplumsal Arka Plan  709 III. Tür Sineması Kavramı  710 1. Hukuk Filmi  711 2. Mahkeme Filmi  711 3. Örnekler  713 IV. Sinemamızda Hukuk ve Mahkeme  714 V. Hukuk–Sinema İlişkisinin Boyutları  715 1. Genel Bakış  715 2. Sinema ve Sansür  715 VI. Hukuk Filmlerinin İşlevi  717 VII. Sonuç  719 FİKRİ BİR HAK OLARAK YARATICI ÜRETİMİN KORUNMASI TEKSTİL TASARIMI VE TELİF SORUNU Öğr. Gör. Aylin AKARVARDAR Fikri Bir Hak Olarak Yaratıcı Üretimin Korunması Tekstil Tasarımı ve Telif Sorunu  721 Kaynakça  729 DİJİTAL ÇAĞDA MİMARİ TASARIMA İLİŞKİN FİKRİ HAKLARIN KORUNMASI Dr. Öğr. Üyesi Sevil Yazıcı I. Giriş  731 II. Mimari Tasarım Kavramı ve Süreci  734 III. Mimari Tasarımda Fikri Haklar: Mimari Proje ve Mimarlık Eseri  736 IV. Teknolojinin Mimari Tasarım Sürecine Etkileri  739 V. Sonuç  741 Kaynakça  744 Kavramlar Dizini  747