^{Yeni TTK, TBK, HMK ve Çek Kanununa Göre Öğretide ve Uygulamada}Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Dokuzuncu Baskının Sunumu 7
Kısaltmalar 19
GİRİŞ
I. KONU 23
II. AMAÇ VE KAPSAM 24
III. PLÂN VE METOD 25
Birinci Bölüm
KIYMETLİ EVRAKLA İLGİLİ
GENEL HÜKÜMLER VE
“KIYMETLİ EVRAKIN ZİYAI” KAVRAMI
§ 1. “KIYMETLİ EVRAK” KAVRAMI 27
I. Genel Olarak 27
II. Kıymetli Evrakın Tanımı 28
III. Kıymetli Evrakın Nitelikleri 31
1. Kıymetli Evrak Bir Senettir 31
2. Kıymetli Evrakın İçerdiği Hakkın Özelliği 35
A. Kıymetli Evraktaki Hak Para ile Ölçülebilen Bir Değere Sahip Olmalıdır 35
B. Kıymetli Evrakın İçerdiği Hak Tedavül Özelliği Olan Bir Haktır 36
C. Kıymetli Evrakta Hak ile Senet Arasında Kuvvetli Bir Bağ Vardır 37
3. Kıymetli Evrakta Mücerretlik (Soyutluk) İlkesi Geçerlidir 38
4. Kıymetli Evrak Özel Şekil Şartlarına Tabidir 42
5. Kıymetli Evrak Tipleri Kanunda Sınırlayıcı Olarak Sayılmıştır 43
§ 2. KIYMETLİ EVRAKLA İLGİLİ YASAL DÜZENLEME 44
I. Türk Ticaret Kanununda Kıymetli Evrakın Düzenlenişi 44
II. Mevzuatımızda Kıymetli Evrakın Düzenlenişi 46
1. Çek Kanununda 46
2. Türk Medenî Kanununda 49
3. Türk Borçlar Kanununda 50
4. İcra ve İflas Kanununda 50
5. Damga Vergisi Kanununda 50
6. Harçlar Kanununda 51
7. Türk Ceza Kanununda 51
8. Sermaye Piyasası Kanununda ve Tebliğlerinde 52
A. Yatırım Fonu Katılma Belgesi 52
B. Katılma İntifa Senetleri 52
C. Oydan Yoksun Hisse Senetleri 53
D. Banka Bonoları 53
E. Banka Garantili Bonolar 53
F. Finansman Bonosu 54
G. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet 54
H. Kâra İştirakli Tahvil 55
I. Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgeleri 55
J. Paya Dönüştürülebilir Tahviller 55
K. Diğer Sermaye Piyasası Araçları 56
L. Depo Edilen Menkul Kıymet Sertifikaları 56
9. Bankacılık Kanununda 56
10. 2983 Sayılı Kanunda 56
11. Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda 56
12. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda 57
§ 3. DEVİR ŞEKİLLERİ BAKIMINDAN KIYMETLİ EVRAK ÇEŞİTLERİ 57
I. Nama Yazılı Senetler 58
1. Tanımı 58
2. Nama Yazılı Olarak Düzenlenebilen ve Düzenlenemeyen Senetler 58
A. Nama Yazılı Olarak Düzenlenebilen Senetler 58
B. Nama Yazılı Olarak Düzenlenemeyen Senetler 59
3. Nama Yazılı Kıymetli Evrakın Devri 59
II. Emre Yazılı Senetler 60
1. Tanımı 60
2. Emre Yazılı Olarak Düzenlenebilen ve Düzenlenemeyen Senetler 60
A. Emre Yazılı Olarak Düzenlenebilen Senetler 60
B. Emre Yazılı Olarak Düzenlenemeyen Senetler 61
3. Emre Yazılı Kıymetli Evrakın Devri 61
III. Hamile Yazılı Senetler 62
1. Tanımı 62
2. Hamile Yazılı Olarak Düzenlenebilen ve Düzenlenemeyen Senetler 63
A. Hamile Yazılı Olarak Düzenlenebilen Senetler 63
B. Hamile Yazılı Olarak Düzenlenemeyen Senetler 64
3. Hamile Yazılı Kıymetli Evrakın Devri 64
§ 4. “KIYMETLİ EVRAKIN ZİYAI” KAVRAMI 65
I. Genel Olarak 65
II. Uygulamada Kıymetli Evrakın Ziyaı Nedeniyle Açılan İptal Davaları ile İlgili İstatistikler 68
III. Hukukumuzda Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali Hükümlerinin Uygulama Sırası 68
IV. Kıymetli Evrakın Zayi Olma Hâlleri 70
1. Senedin Zilyetliğini Kaybetme 70
2. Senedin Hasara Uğraması 72
V. Kıymetli Evrakın Zayi Olması Hâlinde Hamilin Hakları 73
1. Önleyici Tedbir Alınmasını Talep Etme Hakkı 73
A. Genel Olarak 73
B. Senet Bedelinin Mahkemeye Tevdii 76
2. İstirdat Davası Açma Hakkı 77
3. Senedin İptalini Talep Etme Hakkı 77
A. Genel Olarak 77
B. İptal Hükmünün Özelliği 78
C. İptal Davasının Amacı 79
İkinci Bölüm
KIYMETLİ EVRAKIN ZİYAI VE
İPTALİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN DÜZENLENMESİ VE
KIYMETLİ EVRAKIN İPTALİ
§ 5. KIYMETLİ EVRAKIN ZİYAI VE İPTALİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN DÜZENLENMESİ 81
I. Genel Olarak 81
II. Türk Ticaret Kanununda Konuya İlişkin Genel Düzenleme 81
III. Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptalinin Özel Hükümlere Bağlanmasının Sebebi 83
§ 6. KIYMETLİ EVRAKIN İPTALİ 84
I. İptale İlişkin Özellikler 84
1. Adî Senetlerin Ziyaı Nedeniyle İptali ile Kıymetli Evrakın Ziyaı Nedeniyle İptali Arasındaki Farklar 84
2. Ziya Nedeniyle İptal Davası ile Bedelsizlik Nedeniyle İptal Davası Arasındaki Farklar 85
3. İptal Davasında Genel Anlamda İspat Yükü 86
4. İptal Davasında Kanunlar İhtilâfı Hukuku 88
II. İptalin Şartları 90
1. Genel Olarak 90
2. İptalin Şeklî Şartları 90
A. Dilekçe Verilmesi 90
B. İptal Talebinde Bulunanın (Dilekçe Verenin) Hak Sahibi Olması 90
3. İptalin Maddî Şartları 92
A. Senedin Zayi Edilmiş Olması 92
B. Senette Yer Alan Hakkın Hâlen Mevcut Olması 93
C. Senet Zilyetliğinin Yeniden İktisabının Mümkün Olmaması 94
D. Zayi Edilen Senedin İptalinin Kanunen Mümkün Olan Senetlerden Olması 95
a. İptali Kanunen Mümkün Olan Senetler 95
b. İptali Kanunen Mümkün Olmayan Senetler 97
Üçüncü Bölüm
KIYMETLİ EVRAK TÜRLERİNE GÖRE
KIYMETLİ EVRAKIN İPTAL USULÜ
§ 7. HAMİLE YAZILI SENETLERE MAHSUS İPTAL USULÜ 101
I. Genel Olarak 101
II. İptal Usulü 104
1. Talep 104
2. Yetkili ve Görevli Mahkeme 104
A. Yetkili Mahkeme 104
B. Görevli Mahkeme 105
a. Genel Olarak 105
b. Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin Görüşü 108
c. Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin Görüşü 109
aa. Genel Olarak 109
bb. Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin Genel Kabulü 110
cc. Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin İstisnai Kararları 112
dd. Genel Değerlendirme 113
ee. Sonuç 114
3. Mahkemece Alınacak Tedbirler 116
A. Önleyici Tedbirler Safhası 116
B. İptal Safhası 118
4. İptal Talebinin Kabulü ya da Reddi Hâlinde Temyiz Safhası 119
III. Münferit Kuponların İptal Usulü 120
§ 8. NAMA YAZILI SENETLERE MAHSUS İPTAL USULÜ 121
I. Genel Olarak 121
II. Temel Kural 122
III. Temel Kuralın İstisnaları 123
1. Yasanın Saklı Tuttuğu Hükümler 124
2. Borçluya Tanınan İmkânlar 125
A. Basitleştirilmiş Resmî İptal Usulü 125
B. Özel İptal Usulü 126
§ 9. EMRE YAZILI SENETLERE MAHSUS İPTAL USULÜ 127
I. Genel Olarak 127
II. İptal Usulü 129
1. Talep 129
2. Yetkili Mahkeme 129
III. Emre Yazılı Senedin Ziyaı Hâlinde Açılabilecek Davalar 130
1. Önleyici Tedbirler Safhası 130
A. Önleyici Tedbirin Niteliği ve Türk Ticaret Kanunundaki Yeri 130
B. Önleyici Tedbir Talebinde Teminat Sorunu 132
C. Önleyici Tedbiri Kimlerin Talep Edeceği Sorunu 133
D. Önleyici Tedbir Kararının Muhatabı 135
E. Önleyici Tedbir Talebinde Bulunan Kişinin Senedi Ferdileştirmesi 136
F. Önleyici Tedbir Talebinde Şekil 136
G. Önleyici Tedbir Talebinin Mahkeme Dışı Bir Yol ile Alınmasının Mümkün Olup Olmaması 137
H. Önleyici Tedbir Yargılamasında Yetkili Mahkeme 137
I. Önleyici Tedbir Yargılamasında Görevli Mahkeme 139
J. Önleyici Tedbir Kararının Özelliği ve Sonuçları 141
K. Önleyici Tedbirin Devam Süresi 143
L. Önleyici Tedbir Kararının İstinaf ve Temyiz Edilip Edilemeyeceği Sorunu 144
M. Haksız Önleyici Tedbirden Dolayı Tazminat Davası 146
N. Önleyici Tedbir Kararının Zamanaşımını Kesip Kesmeyeceği Sorunu 149
2. İstirdat Davası Safhası 149
A. İstirdat Davasının Niteliği ve Türk Ticaret Kanunundaki Yeri 150
B. İstirdat Davasında Taraflar 151
C. İstirdat Davasının Açılabilme Koşulları 152
D. İstirdat Davasında Yetkili Mahkeme 153
E. İstirdat Davasında Görevli Mahkeme 153
F. İstirdat Davasında İspat Yükü 157
G. İstirdat Davasının Sonucu 158
H. İstirdat Davasında “Uygun Bir Süre” Kavramının Anlamı 158
3. İptal Davası Safhası 159
A. İptal Davasının Niteliği ve Türk Ticaret Kanunundaki Yeri 159
B. İptal Davasında Şekil 160
C. İptal Davasında Yetkili Mahkeme 161
D. İptal Davasında Görevli Mahkeme 162
E. İptal Davasının Adli Ara Vermedeki Durumu 163
F. İptal Davasında İspat Yükü 164
G. İptal Davasında “Senedin Ferdileştirilmesi” Kavramı ve Anlamı 167
H. İptal Davasında Mahkemenin Yapacağı İnceleme 169
I. İptal Davasında İlân Aşaması ve İlânların Sonucu 169
J. İptal Kararı ve İptal Kararının Özelliği 172
K. İptal Kararının Niteliği 172
L. İptal Kararında İstinaf ve Temyiz Yolu 173
M. İptal Kararı Sonrası Yeni Senet Tanzimi 175
N. İptal Aşamasında Tazminat Davası 177
Dördüncü Bölüm
İPTAL KARARININ HÜKÜMLERİ İLE
İPTAL DAVASINDA YARGILAMA GİDERLERİ
§ 10. İPTAL KARARININ HÜKÜMLERİ 179
I. Genel Olarak 179
1. İptal Kararının Olumlu Sonucu 179
2. İptal Kararının Olumsuz Sonucu 179
II. İptal Kararının Senetle İlgisi Olan Taraflar Arasındaki İlişkilere Etkisi 180
1. İptal Kararının Karar Hamili ile Senet Borçlusu Arasındaki İlişkiye Etkisi 180
A. İptal Kararı Hamilinin Hakları 180
a. Genel Olarak 180
b. Hakkın Senetsiz Olarak İleri Sürülebilmesi 181
c. Yeni Bir Senet Düzenlenmesini İsteme Hakkı 183
B. Borçlunun İleri Sürebileceği Def’iler 184
a. Genel Olarak 184
b. İptal Kararı Hamilinin Alacaklılık Sıfatına Karşı Def’iler 184
c. Hakkın Niteliğine ve Varlığına Karşı Def’iler 186
C. İptal Kararı Hamilinin Müracaat Borçlularına Rücu Sorunu 186
a. Genel Olarak 186
b. Sorunun Çözümü 187
c. Çekte Durum 189
d. Sonuç 202
2. İptal Kararının Borçlu ile Senet Zilyedi Olan Üçüncü Kişi Arasındaki İlişkiye Etkisi 203
A. Genel Olarak 203
B. İptal Kararı Hamilinin Senet Zilyedi Olan Üçüncü Kişinin Borçluya Müracaatından Önce Müracaat Etmesi 203
C. İptal Kararı Hamilinin Müracaat Etmeden Senet Zilyedi Olan Üçüncü Kişinin Borçluya Müracaat Etmesi 204
3. İptal Kararının İyi Niyetli Zilyet ile İptal Kararı Hamili Arasındaki İlişkiye Etkisi 204
A. Genel Olarak 204
B. İptal Kararının İyi Niyetli Hamile Karşı Etkisi 205
C. İyi Niyetli Hamilin İptal Kararı Hamiline Karşı Dava Açması 205
a. Bono ve Poliçe Yönünden 205
b. Çek Yönünden 207
III. İptal Kararının Hukukî Niteliği ve Özelliği 208
IV. İptal Kararı Sonucu Senedin İptal Edilmesi Hâlinde Meydana Gelen Zarara Kimin Katlanacağı Sorunu 209
V. Türk Ticaret Kanunu Tasarısında “Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali” Konusu ile İlgili Genel Bir Değerlendirme 211
1. Türk Ticaret Kanunu Tasarısının Oluşumu ve Tarihsel Gelişimi 211
A. Genel Olarak 211
B. Yeni Bir Türk Ticaret Kanununun Gerekliliği 213
C. Ana Hatlarıyla Tasarının Getirdiği Yenilikler 213
2. Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Bölümleri 214
3. Türk Ticaret Kanunu Tasarısında Kıymetli Evrak 215
4. Sonuç ve Değerlendirme 217
VI. Yeni Türk Ticaret Kanununda “Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali” Konusu ile İlgili Genel Bir Değerlendirme 218
1. Yeni Türk Ticaret Kanununun Oluşumu ve Tarihsel Gelişimi 218
A. Genel Olarak 218
B. Yeni Bir Türk Ticaret Kanununun Gerekliliği 219
C. Ana Hatlarıyla Yeni Kanunun Getirdiği Yenilikler 219
2. Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Bölümleri 219
3. Yeni Türk Ticaret Kanununda Kıymetli Evrak 220
4. Yeni Türk Ticaret Kanununun Yürürlük Sorunu 221
5. Yeni Türk Ticaret Kanunu Hakkında Genel Tespitler ve Değerlendirme 222
§11. İPTAL DAVASINDA YARGILAMA GİDERLERİ 224
I. Yargılama Giderlerinin Tanımı ve Özellikleri 224
1. Yargılama Giderlerinin Tanımı 224
2. Yargılama Giderlerinin Özellikleri 225
II. Yargılama Giderlerinin Ödenmesinde Usul 227
III. Yargılama Giderlerinden Sorumluluk 228
IV. Kıymetli Evrakın Ziyaı Nedeniyle Açılan İptal Davasında Yargılama Giderleri 229
1. Harç 229
2. Vekâlet Ücreti 230
Beşinci Bölüm
KONU İLE İLGİLİ SEÇİLMİŞ YARGITAY KARARLARI VE
UYGULAMADA KONU İLE İLGİLİ SEÇİLMİŞ KARAR ÖRNEKLERİ
§ 12. KONU İLE İLGİLİ SEÇİLMİŞ YARGITAY KARARLARI 233
§ 13. UYGULAMADA KONU İLE İLGİLİ SEÇİLMİŞ KARAR ÖRNEKLERİ 273
I. Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Örnekleri 273
1. Genel Olarak 273
2. 6545 Sayılı Kanundan Önce Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Örneği 275
3. 6545 Sayılı Kanundan Sonra Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Örneği 278
II. Davacı/Davacı Vekili İçin Dilekçe Örnekleri 281
1. Ödeme Yasağı ve İptal Davası Dilekçe Örneği 281
2. İstirdat (İade) Davası Dilekçe Örneği 283
III. Mahkemenin Müzekkere (Yazışma) Örnekleri 285
1. Mahkeme İlân Müzekkeresi Örneği 285
2. Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Müdürlüğüne Yazılan Müzekkere Örneği 286
3. İlgili Bankaya Yazılan Müzekkere Örneği 287
IV. Mahkeme Tensip Tutanağı Örneği 288
V. Mahkeme Ön İnceleme Tutanağı Örneği 290
VI. Mahkeme Karar Örnekleri 293
1. İptal Davasının Kabulüne Dair Karar Örneği 293
2. İptal Davasının Çekin Kıymetli Evrak Niteliği Kazanmaması Nedeniyle Reddine Dair Karar Örneği 295
3. İptal Davasının Feragat Nedeniyle Reddine Dair Karar Örneği 297
4. İptal Davasının Usulden Reddine Dair Karar Örneği 298
5. İptal Davasının Aktif Husumet Yokluğu Nedeniyle Reddine Dair Karar Örneği 300
6. İptal Davasının Görev Yönünden Reddine Dair (Görevsizlik) Karar Örneği 303
7. İstirdat (İade) Davasının Kabulüne Dair Karar Örneği 305
Sonuç 309
6762 SAYILI MÜLGA TÜRK TİCARET KANUNU İLE 6102 SAYILI YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNUN KIYMETLİ EVRAKA İLİŞKİN MADDE KARŞILAŞTIRMA TABLOSU 313
Kaynakça 317
Yargıtay Kararları Dizini 333
Kavramlar Dizini 337