Yüklemeli ( Mükellefiyetli ) Bağışlama
Dr. Ahmet FURKAN İLHAN
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ / TEŞEKKÜR 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR . 15
GİRİŞ . 17
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİ VE
MÜKELLEFİYET KAVRAMI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
GENEL OLARAK BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİ 23
Bağışlama (Hibe) Kavramı . 23
Bağışlamanın Tanımı, Özellikleri ve Unsurları . 24
Tanımı. 24
Tarafları 26
Unsurları. 29
Maddi Unsur 29
Kazandırıcı Bir İşlem Olması 29
Karşılıksız Olması. 33
İradi Unsur. 37
Sözleşme Niteliğinde Olması. 37
Bağışlama Amacının Bulunması 39
Sınırlayıcı Unsur: Sağlararası İşlem Olması 41
Bağışlamanın Hukuki Niteliği, Kapsamı ve Çeşitleri. 43
Hukuki Niteliği 43
Kapsamı 44
Bağışlamanın Konusu. 44
Bağışlama Sayılmayan Tasarruflar . 46
Türk Borçlar Kanunu’nda Bağışlama Olmadığı Öngörülen
Tasarruflar 46
aaa. Henüz Kazanılmamış Bir Haktan Feragat Etmek . 46
bbb. Ahlaki Bir Ödevin Yerine Getirilmesi . 47
ccc. Mirasın Reddi 50
Diğer Kanunlarda Yer Alan Bağışlama Olarak Kabul
Edilmeyen Tasarruflar. 51
aaa. 2860 Sayılı Kanun Kapsamında Yapılan Tasarruflar .51
bbb. Bağışlama Olarak Kabul Edilmeyen Diğer
Tasarruflar56
Bağışlamanın Çeşitleri .59
Bağışlama Sözü Verme (Bağışlama Taahhüdü).59
Elden Bağışlama .61
Yerine Getirilmesi Bağışlayanın Ölümüne Bağlı Bağışlama 63
Bağışlayana Dönme Şartıyla Yapılan Bağışlama .64
Şartlı Bağışlama (Koşullu Bağışlama)66
Mükellefiyetli Bağışlama (Yüklemeli Bağışlama) 68
MÜKELLEFİYET KAVRAMI, ÖZELLİKLERİ, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ.69
Mükellefiyet Kavramı.69
Geniş Anlamda Mükellefiyet.70
Dar Anlamda Mükellefiyet 72
Mükellefiyetin Konusu, Özellikleri ve Çeşitleri.76
Konusu 76
Özellikleri 77
Mükellefiyetin Bir Amaca Hizmet Etmesi.77
Mükellefiyetin Belli Bir Davranışta Bulunma Mecburiyeti
Yüklemesi .78
Mükellefiyetin Faydalananlar için Bir Hak Doğurmaması.78
Çeşitleri .80
Yapma, Yapmama ve Verme Niteliğinde Olan Mükellefiyetler 80
Basit ve Vasıflı Mükellefiyetler .81
Birinci Derece ve İkinci Derece Mükellefiyetler .82
Bağımlı ve Bağımsız Mükellefiyetler.82
Mükellefiyetin Hukuki Niteliği ve Türk Hukukundaki Yeri83
Mükellefiyetin Lehtarı86
Mükellefiyet Kavramının Benzer Kavramlardan Farkları .88
Mükellefiyet ve Borç Kavramı .88
Mükellefiyet ve Külfet Kavramı.90
Mükellefiyet (Yükleme) ve Şart (Koşul) Kavramı.92
İKİNCİ BÖLÜM
MÜKELLEFİYETLİ BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİNİN
KURULMASI VE TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
MÜKELLEFİYETLİ BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİ VE ÖZELLİKLERİ 95
Mükellefiyetli Bağışlamanın Tanımı 95
Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesinin Tarihsel Gelişimi 96
Roma Hukukunda Mükellefiyetli Bağışlama. 96
İslam Hukukunda Mükellefiyetli Bağışlama 99
Türk Hukukunda Mükellefiyetli Bağışlama. 100
Mecelle’de Mükellefiyetli Bağışlama. 100
Eski Borçlar Kanunu’nda Mükellefiyetli Bağışlama 100
Türk Borçlar Kanunu’na Göre Mükellefiyetli Bağışlama 101
Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesinin Kurucu Unsuru. 102
Bir Bağışlama Sözleşmesi Olmalı 102
Bağışlama ve Mükellefiyete İlişkin İrade Beyanlarının Birbirine
Uygun ve Karşılıklı Olması 102
Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları . 106
Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesinde Taraflar ve Tarafların
Ehliyetleri . 106
Bağışlayan ve Bağışlayanın Ehliyeti 109
Bağışlayanın Tasarruf Yetkisi . 116
Bağışlanan ve Bağışlananın Ehliyeti. 117
Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesinin Şekli 122
Mükellefiyetli Elden Bağışlama Sözleşmesinin Şekli 123
Mükellefiyetli Bağışlama Taahhüdü Sözleşmesinin Şekli. 124
Geçerlilik Şekli. 124
İspat Şekli 127
Bağışlama ve Mükellefiyete İlişkin İrade Bozukluğu Hallerinin
Bulunmaması 128
Taraflarca İstenerek Meydana Getirilen İrade Bozukluğu
Halleri 128
Tek Taraflı Olarak İradede Meydana Getirilen Bozukluklar 129
Muvazaa . 131
Taraflarca İstenmeden Meydana Gelen İrade Bozukluğu
Halleri 136
Bağışlamaya İlişkin Meydana Gelen Bozukluklar 137
aaa. Yanılma (Hata). 137
bbb. Aldatma (Hile) 140
ccc. Korkutma (Tehdit)141
Mükellefiyete İlişkin Meydana Gelen Bozukluklar 143
aaa. Mükellefiyete İlişkin Yanılma (Hata) 143
bbb. Mükellefiyete İlişkin Aldatma (Hile).145
ccc. Mükellefiyete İlişkin Korkutma (Tehdit).147
Mükellefiyet Kanunun Emredici Hükümlerine, Ahlaka, Kamu
Düzenine ve Kişilik Haklarına Aykırı ve İmkansız Olmamalı 149
Emredici Hüküm, Ahlaka Aykırılık, Kamu Düzenine Aykırılık,
Kişilik Haklarına Aykırılık ve İmkansızlık Kavramları .149
Mükellefiyete İlişkin Aykırılık ve İmkansızlıkların Bağışlama
Sözleşmesine Etkisi.152
Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesinin Benzer Sözleşmelerden Ayırt
Edilmesi154
Şartlı (Koşullu) Bağışlama Sözleşmesinden Ayırt Edilmesi 154
Karma Bağışlama Sözleşmesinden Ayırt Edilmesi .161
Vekalet Sözleşmesinden Ayırt Edilmesi.164
Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmeden Ayırt Edilmesi 166
Promosyonlu Satış Sözleşmesinden Ayırt Edilmesi.167
Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesinin Çeşitleri 169
Şarta (Koşula) Bağlı Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesi.169
Vadeye Bağlı Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesi .170
Seçimlik Mükellefiyet İçeren Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesi 173
Alt Mükellefiyet İçeren Mükellefiyetli Bağışlama Sözleşmesi .175
MÜKELLEFİYETLİ BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN HAK VE
BORÇLARI176
Bağışlayanın Hak ve Borçları176
Hakları .177
Mükellefiyetin Yerine Getirilmesini Talep Yetkisi.177
Talep Yetkisinin Kapsamı .177
Kullanılmasının Şartları177
Talep Yetkisini Kullanabilecekler .178
Talep Yetkisinin Kullanılması .179
Borçları180
Bağışlama Konusu Edimi İfa Etme Borcu180
Borcun İfası180
Borcun İfa Edilmemesi Halinde Bağışlayanın Sorumluluğu .182
aaa. Sorumluluğun Kapsamı . 182
bbb. Ayıptan Sorumluluk ve Zapttan Sorumluluk 183
ccc. İmkansızlık. 185
ddd. Sorumsuzluk Anlaşması. 186
Bağışlananın Hak ve Ödevleri 186
Hakları . 186
Bağışlamanın İfa Edilmesini İsteme Hakkı . 187
Bağışlananın Haklı Sebeplere Dayanarak Mükellefiyeti Yerine
Getirmekten Kaçınma Hakkı 188
Genel Olarak . 188
Şartları 189
aaa. Mükellefiyeti Yerine Getirme Masraflarının Fazla
Olması . 189
bbb. Bağışlayan Tarafından Masrafların Karşılanmamış
Olması . 190
ccc. Masrafların İndirilmemiş Olması . 191
ddd. Diğer Haklı Sebepler 192
Mükellefiyetin Yerine Getirilmemesi Halinde Tazminat İstenip
İstenemeyeceği 193
Ödevleri 195
Bağışlananın Kaçınması Gereken Davranışlar 195
Genel Olarak . 195
Türk Borçlar Kanunu’nun 295’nci Maddesinde Öngörülen
Haller 195
Mükellefiyeti Yerine Getirme Ödevi 196
Muhatabın (Mükellefiyetten Yararlananın) ve Alt Muhatabın Hakları
ve Yükümlülükleri 197
Mükellefiyetin Yerine Getirilmesini İstemeye Yetkili Olanlar . 198
Bağışlayanın İsteme Yetkisi 198
Bağışlayanın Mirasçılarının İsteme Yetkisi 199
Mükellefiyetten Yararlanan Üçüncü Kişilerin İsteme Yetkisi 199
Kamu Kurumunun İsteme Yetkisi . 200
Mükellefiyette Zamanaşımı Sorunu 204
Mükellefiyetin Devam Edeceği Süre . 208
III. KAMU TÜZEL KİŞİLERİNE YAPILAN MÜKELLEFİYETLİ BAĞIŞLAMALAR 211
Kamu İdarelerine Yapılan Mükellefiyetli Bağışlamalar 212
Kamu İdareleri ve Mükellefiyetli Bağışlamada Kamu İdarelerinin
Ehliyeti 212
Kamu İdaresi Kavramı.212
Mükellefiyetli Bağışlamada Kamu İdarelerinin Ehliyeti214
Genel Olarak Merkezi ve Mahalli İdarelerin Ehliyetleri.214
İl Özel İdaresinin Ehliyeti .217
Belediyelerin Ehliyeti.218
Köy İdaresinin Ehliyeti .219
Kamu İdarelerine Yapılan Mükellefiyetli Bağışlama Örnekleri220
Kamu İdaresine Bağışlanan Taşınmaz Üzerinde İmar
Uygulaması Yapılması Amacıyla Mükellefiyetli Bağışlama .220
Kamu İdaresi Tarafından Belirli Kullanım Amacına
Özgülenmesi Mükellefiyetiyle Yapılan Mükellefiyetli
Bağışlama .223
Bağışlanan Taşınmazda Kamu İdaresince Plan Değişikliği
Yapılmaması Mükellefiyetiyle Yapılan Mükellefiyetli
Bağışlama .227
Kamu İdaresine Okul, Cami veya Sağlık Kuruluşu Yapılması ve
Bu Yerlere Kendi İsimlerinin Verilmesi Yükümlülüğü ile
Mükellefiyetli Bağışlama Yapılması 228
Kamu Kurumlarına Yapılan Mükellefiyetli Bağışlama 231
Kamu Kurumu ve Mükellefiyetli Bağışlamada Kamu Kurumlarının
Ehliyetleri 231
Kamu Kurumu Kavramı.231
Mükellefiyetli Bağışlamada Kamu Kurumlarının Ehliyetleri .233
Kamu Kurumlarına Yapılan Mükellefiyetli Bağışlama Örnekleri233
Kamu Tüzel Kişilerine Yapılan Mükellefiyetli Bağışlamanın Geri
Alınması .235
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MÜKELLEFİYETLİ BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİNİN
SONA ERMESİ VE SONA ERMESİNİN SONUÇLARI
MÜKELLEFİYETLİ BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİNİN BAĞIŞLAMAYA İLİŞKİN
GENEL SEBEPLERDEN DOLAYI SONA ERMESİ VE SONUÇLARI.237
Bağışlayan ve Bağışlananın Anlaşması ile Sona Ermesi237
İbra Anlaşması ile Sona Ermesi .237
İkale Anlaşması ile Sona Ermesi 239
Bağışlamanın İfası ve Mükellefiyetin Yerine Getirilmesi ile Sona
Ermesi 241
Bağışlama Sözleşmesinin Geri Alma ile Sona Ermesi .242
İçindekiler 13
Bağışlama Sözleşmesinin İptali . 248
Bağışlama Sözü Verenin Ödeme Güçsüzlüğüne Düşmesi ve İflası
Sebebiyle Bağışlama Sözleşmesinin İptali 248
Yasal Temsilcinin Bağışlama Sözleşmesini İptali. 249
Genel Olarak 249
Şartları . 250
Objektif Şartlar 250
Sübjektif Şart. 251
Hakimin Kararı 251
Alacaklıların Bağışlama Sözleşmesini İptali 253
İcra ve İflas Kanunu Gereği Tasarrufun İptali. 253
6183 Sayılı Kanuna Göre Bağışlamanın İptali 257
Bağışlama Sözleşmesinin Tenkis Davası ile Kısmen Sona
Ermesi 260
Tenkis Kavramı ve Hukuki Niteliği. 260
aaa. Tenkis Kavramı 260
bbb. Hukuki Niteliği . 261
Tenkis Davası 262
aaa. Tarafları . 262
bbb. Süresi, Görevli ve Yetkili Mahkeme. 263
Bağışlamadan Dönme İşlevli Geri Alma Hakkı. 266
Bağışlayanın Dönme Hakkının Hukuki Niteliği 266
Yerine Getirilmiş Bağışlamadan Dönme. 268
Genel Olarak 268
Yerine Getirilmiş Bağışlamadan Dönme Sebepleri 269
Bağışlananın Ağır Bir Suç İşlemesi. 269
Bağışlananın Kanundan Doğan Yükümlülüklerini Yerine
Getirmemesi . 272
Bağışlananın Mükellefiyeti Yerine Getirmemesi. 277
Bağışlama Taahhüdünden Dönme . 277
Genel Olarak 277
Bağışlayanın Mali Durumunun Bozulması . 278
Bağışlayanın Bağışlamadan Sonra Yeni Aile Görevlerinin
Ortaya Çıkması. 281
Yerine Getirilmiş Bağışlamadan Dönme Sebeplerinin
Bulunması 283
Bağışlamadan Dönmenin Süresi. 284
Bir Yıllık Hak Düşürücü Süre .284
Mirasçıların Dönme Hakkının Tabi Olduğu Süre.285
5 Bağışlamadan Dönmenin Hüküm ve Sonuçları .287
Bağışlayan Açısından 288
Yerine Getirilmiş Bağışlamadan Dönmenin Hükümleri .289
Bağışlama Taahhüdünden Dönmenin Hüküm ve Sonuçları.293
Bağışlanan Açısından293
Üçüncü Kişiler Açısından 295
MÜKELLEFİYETLİ BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİNİN ÖZEL SEBEPLERDEN
DOLAYI SONA ERMESİ VE SONUÇLARI296
Mükellefiyetin Haklı Bir Sebep Olmaksızın Yerine Getirilmemesi296
Kural: Mükellefiyeti Yerine Getirme Zorunluluğu .296
İstisna: Mükellefiyetin Yerine Getirilmesi Zorunluluğunu Ortadan
Kaldıran Sebepler297
Bağışlama Konusu Değerin, Mükellefiyetin Yerine Getirilme
Masraflarını Karşılamaması ve Aşan Kısmın Bağışlanana
Ödenmemesi 297
Diğer Haklı Sebepler.299
Mükellefiyetin Yerine Getirilmemesinin Sonucu 301
Mükellefiyetin Bağışlanana ya da Bağışlayana Özel Olması
Durumunda Bağışlayan ya da Bağışlananın Ölmesi .305
Bağışlananın Ölmesi 305
Bağışlayanın Ölmesi 306
Sınırlı Ehliyetsiz Bağışlananın Yasal Temsilcisinin Bağışlamayı
Reddetmesi307
SONUÇ.311
KAYNAKÇA.325
