Yükseköğretim Ceza ve Disiplin Soruşturması

Bahattin Duman

Yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarının yönetici, öğretim elemanı ve memurlarının görevlerinin genel idareden farklı özellikler taşıması, bunlara ilişkin adli ve idari soruşturma kurallarının da farklı olmasına yol açmıştır. Diğer taraftan yükseköğretim öğrencilerinin öğrencilik sırasında işleyeceği disiplin suçları ve bunlara verilecek cezalar ayrı bir düzenlemeye tabi tutulmuştur.

Kitapta; yükseköğretimdeki ceza ve disiplin soruşturmasına ilişkin mevzuat, yargı kararları, açıklama ve örneklerle desteklenerek verilmiş, böylece hem yetkili amir ve soruşturmacıların yapacağı işlemlere, hem de hakkında işlem yapılan kişilerin bu konuda tabi olduğu yükümlülükler ile kullanacakları haklara açıklık getirilmiştir.

Son baskıdan bu yana geçen sürede yükseköğretim ceza ve disiplin soruşturmasına ilişkin mevzuatta köklü değişikler yapılarak, disiplin işleri 2547 sayılı Kanun'un 53. maddesine ek olarak getirilen maddelerle tümüyle kanunla düzenlenmiştir. Adli ceza soruşturmasında, soruşturma öncesi inceleme yapabilme imkanı getirilirken; kapsam ve istisnalar ile atıf hükümlerinde değişikliğe gidilmiştir. Öğrenci Disiplin Yönetmeliği'nde yargı kararları sonucu ciddi değişiklikler yapılmıştır. Yeni baskıda, bu yenilik ve değişiklikler ile konuya ilişkin yargı kararlarına güncel haliyle yer verilmiştir. Ulaşımda kolaylık sağlamak üzere yargı kararlarına konu başlığı eklenmiştir. Açıklamalar da söz konusu güncel hukuki durum ışığında tümüyle gözden geçirilmiş ve genişletilmiştir. Örnekler de aynı yönde güncellenmiş ve bazı eklemeler yapılmıştır.

Alanında tek rehber olan kitap, tüm ilgililerinin elinin altında bulunması gereken bir çalışmadır.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Temel İlkeler ve Mevzuat
Yükseköğretimde Soruşturma
Örnekler

İçindekiler

7. Baskıya Önsöz 5
Kısaltmalar 15
Birinci Kısım
Temel İlkeler ve Mevzuat
Birinci Bölüm
CEZA VE DİSİPLİN HUKUKUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ
I. DİSİPLİN HUKUKU KAVRAMLARI 17
II. SUÇ VE CEZADA KANUNİLİK İLKESİ VE DİSİPLİN HUKUKUNDAKİ YERİ 18
A. Genel Olarak Suç ve Cezada Kanunilik 18
B. Yükseköğretim Kanununda Suç ve Cezada Kanunilik 19
III. ADLİ CEZA HUKUKU İLE DİSİPLİN HUKUKU ARASINDAKİ BENZERLİK VE FARKLAR 25
IV. ADLİ CEZALAR İLE DİSİPLİN CEZALARININ BİRBİRİNE ETKİSİ 28
V. YARGI KARARLARI 31
İkinci Bölüm
ANAYASA VE İLGİLİ KANUNLAR
I. ANAYASA 39
A. Anayasanın Ceza ve Disiplin Hukukuna İlişkin Maddeleri 39
B. Anayasanın Yükseköğretim Kurumları ve Üst Kuruluşlarına İlişkin Maddeleri 42
II. 2547 SAYILI YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU 43
III. DİĞER KANUNLAR 43
A. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu (İlgili Maddeler) 43
B. Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun 45
C. Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu 52
D. Türk Ceza Kanunu (İlgili Maddeler) 58
E. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (İlgili Maddeler) 79
İKİNCİ KISIM
YÜKSEKÖĞRETİMDE SORUŞTURMA
Birinci Bölüm
YÜKSEKÖĞRETİM KANUNUNA GÖRE ADLİ CEZA SORUŞTURMASI
I. YÜKSEKÖĞRETİM MEVZUATI (İLGİLİ HÜKÜMLER) 81
A. Yükseköğretim Kanununun İlgili Hükümleri 81
B. Yükseköğretim Denetleme Kurulu Teşkilât, Görev ve Çalışma Usulleri Yönetmeliği (İlgili Hükümler) 83
II. YÜKSEKÖĞRETİM MENSUPLARI HAKKINDA ADLİ CEZA SORUŞTURMASI ESASLARI 88
A. Yükseköğretim Kanununa Göre Soruşturma Usulü 88
1. Soruşturma Öncesi İşlemler 89
a. İhbar ve Şikâyetler Hakkında Yetkili Amirlerce Yapılacak İşlemler 89
b. Dilekçelerde Bulunması Gerekli Unsurlar – Başvuruların İşleme Konulmaması 89
c. İhbar ve İddialar Hakkında İnceleme Başlatılması 92
2. İlk Soruşturmanın (Ceza Soruşturmasının) Yapılması 97
a. İlk Soruşturma Açmaya Yetkililer 97
b. Soruşturmanın Açılması 99
c. Hakkında Soruşturma Açılabilecek Görevliler 100
d. 53. Madde Kapsamındaki Soruşturmalarda Yaşanan Yetki Sorunları: 106
e. Soruşturmacı Tarafından Yapılacak İşlemler 107
ea. Mağdur ve Şikayetçinin İfadesinin Alınması 108
eb. Şüphelinin İfadesinin Alınması 109
ec. Tanıkların Çağrılması ve Dinlenmesi 110
ed. Uzlaşma Teklifinde Bulunma 113
ee. Bilirkişi İncelemesi Yaptırma 114
ef. Diğer Soruşturma İşlemleri 115
eg. Görevden Uzaklaştırma Teklifinde Bulunma 116
eh. Soruşturma Raporu (Fezleke) Düzenlenmesi 117
f. Yükseköğretim Denetleme Kurulunca Yapılacak Soruşturma İşlemleri 119
3. Son Soruşturmanın (Kovuşturmanın) Açılıp Açılmamasına Karar Verilmesi 120
a. Son Soruşturma (Kovuşturma) Açılıp Açılmamasına Karar Vermeye Yetkili Kurullar 121
b. Son Soruşturma (Kovuşturma) Açılıp Açılmamasına Dair Kararlar 124
c. Kararın Tebliği ve İtiraz 126
d. Bazı Unvan ve Görevler Hakkında Ceza Soruşturması ve Uygulaması 127
B. 3628 Sayılı Kanuna Göre Soruşturma Usulü 128
C. Bazı Özel Durum ve İstisnalar 129
D. İlk Soruşturmanın Süresi ve Zamanaşımı 131
III. YARGI KARARLARI 134
A. Danıştay Kararları 134
B. Yargıtay Kararları 215
İkinci Bölüm
YÜKSEKÖĞRETİM KANUNUNA GÖRE
PERSONEL DİSİPLİN SORUŞTURMASI
I. Genel Esaslar 235
II. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunundaki Disiplin Hükümleri 236
A. Disiplin Amirleri 236
B. Akademik Personelin Disiplin Suç ve Cezaları ile Memur ve İşçilere Uygulanacak Hükümler 237
1. Fıkra Kapsamına Dahil Öğretim Elemanları 242
a. Ders Görevi ile Çalışanlar 242
b. Suç ve Cezalar Hakkında Dikkat Edilecek Hususlar 243
2. İş Sözleşmesi Kapsamındaki Personele Uygulanacak Hükümler 245
3. Memurlara Uygulanacak Hükümler: 245
a. Memurlara Uygulanacak Suç ve Cezalar 249
b. Aday Memurların Durumu 250
c. Memuriyetten ayrılanların durumu 250
C. Disiplin Mevzuatı Yönünden Yayın ve Diğer Bilimsel Çalışmalarda Hukuka Uygun Olmayan Alıntı ve Yararlanmalar 251
1. 2547 Sayılı Kanuna 6764 sayılı Kanunla Eklenen İlgili Hüküm 251
2. Doçentlik Yönetmeliği (İlgili Hükümler) 251
3. Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi (İlgili Maddeler) 253
D. Yükseköğretim Kanununa Göre Disiplin Soruşturması Süreci 258
1. Disiplin Soruşturması Açılması ve Soruşturma İşlemleri 259
a. Soruşturma Açılması 261
b. Etik Suçlarda Öncelikle Etik Kurul Kararı Alınması: 263
c. Soruşturma İçin Görevlendirme 264
d. Unvan ve Görev Eşitliği Kuralı 265
e. Fiilin Ast ile Üst Tarafından Birlikte İşlenmesi Hâli 266
f. Soruşturulanın Görev Veya Unvanının Değişmiş Olması 266
g. Soruşturma İşlemleri 267
ga. Evrak ve Delil Toplanması, İncelenmesi ve Değerlendirilmesi 268
gb. Başka Birim Veya Kurumdan Bilgi – Belge İstenmesi 268
gc. İfadelerin Alınması 269
gd. Disiplin ve Başarı Durumu Araştırması 272
ge. Soruşturmanın Genişletilmesi 272
gf. Sonuç Çıkarma ve Teklifte Bulunma 273
gg. Soruşturma Raporu Hazırlanması ve Dosyanın Teslimi 273
h. Soruşturma Süresi 274
i. Ceza Soruşturması ve Diğer Yaptırımların Disiplin Soruşturmasına Etkisi 275
j. Savunma Hakkı 277
2. Görevden Uzaklaştırma 279
3. Zamanaşımı 282
a. Soruşturma Açma Zamanaşımı 283
b. Ceza Verme Zamanaşımı 284
c. Etik ihlal ve İntihal Suçlarında Zamanaşımı 286
d. Yargı Kararı Sonrası Zamanaşımı 287
4. Ceza Vermeye Yetkili Amir ve Kurullar 288
5. Disiplin Cezası Verilmesinde Uygulanacak Temel İlkeler 291
a. Fiilin Birden Fazla Suç Oluşturması 292
b. Tekerrür 292
c. İyi Halin Değerlendirilmesi 293
d. Öngörülmemiş Disiplin Suçları 294
e. Cezanın Uygulanamaması 295
f. Cezanın Uygulanması 295
g. Cezanın Yönetim Görevlerine Etkisi: 296
6. Disiplin kurullarının teşekkülü: 297
a. Yüksek Disiplin Kurulu 298
b. Üniversite Disiplin Kurulu 298
c. Rektörlüğe Bağlı Birimler Disiplin Kurulu (Rektörlük Disiplin Kurulu) 298
d. Rektörlük Memur Disiplin Kurulu 298
e. Kurullarda Akademik Unvan Denkliği Kuralı 299
f. Kurullarda Tarafsızlığın Sağlanması 299
g. Toplantı ve Karar Nisabı 300
7. Karar Verilirken Dikkate Alınacak Hususlar 300
8. Amir ve Kurulların Karar Süresi 301
9. İlgilinin Üyesi Olduğu Sendika Temsilcisinin Disiplin Kurullarında Yer Alması 301
10. Kararların İlgiliye Tebliği 303
11. İtiraz 304
12. Özlük Dosyasında Saklama ve Cezanın Silinmesi 306
E. Yargı Kararları 307
1. Danıştay Kararları 307
Üçüncü Bölüm
ÖĞRENCİ DİSİPLİN SORUŞTURMASI
I. Yükseköğretim Kanununun İlgili Maddeleri 401
II. Yükseköğretim Kanununa Göre Öğrenci Disiplin Soruşturmasının Temel İlkeleri 402
A. Genel Olarak 402
B. Disiplin ve Güvenlik Tedbirleri Uygulama Yetkisi ve Kıyafet Konusu 404
1. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının Tutumu 404
2. Üniversitelerde İdari Tedbir Alma ve Ceza Uygulamaya Yetkili Yöneticiler 405
3. Öğretim Elemanının Görev ve Yetkisinin Kapsamı ve Dayanağı 406
III. Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği (Açıklamalı) 406
Madde 1: Amaç 407
Madde 2: Dayanak 409
Madde 3: Tanımlar 409
Madde 4: Uyarma Cezasını Gerektiren Disiplin Suçları 411
Madde 5: Kınama Cezasını Gerektiren Disiplin Suçları 412
Madde 6: Yükseköğretim Kurumundan Bir Haftadan Bir Aya Kadar Uzaklaştırma Cezasını Gerektiren Disiplin Suçları 413
Madde 7: Yükseköğretim Kurumundan Bir Yarıyıl İçin Uzaklaştırma Cezasını Gerektiren Disiplin Suçları 414
Madde 8: Yükseköğretim Kurumundan İki Yarıyıl İçin Uzaklaştırma Cezasını Gerektiren Disiplin Suçları 416
Madde 9: Yükseköğretim Kurumundan Çıkarma Cezasını Gerektiren Disiplin Suçları 417
Madde 10: Öngörülmemiş Disiplin Suçları 419
Madde 11: Disiplin Suçunun Tekerrürü 420
Madde 12: Soruşturma Açmaya Yetkili Amirler 420
Madde 13: Soruşturmanın Süresi ve Zamanaşımı 422
Madde 14: Soruşturmanın Yapılış Şekli 424
Madde 15: Savunma Hakkı 429
Madde 16: Soruşturma Raporu 430
Madde 17: Ceza Kovuşturması ile Disiplin Soruşturmasının Bir Arada yürütülmesi 432
Madde 18: Soruşturmanın Sonuçlandırılması 433
Madde 19: Disiplin Kurulunun Çalışma Usulü 434
Madde 20: Raportörlük ve Görüşme Usulü 434
Madde 21: Oylama ve Karar 435
Madde 22: Karar Süresi 435
Madde 23: Disiplin Cezası Verilirken Dikkat Edilecek Hususlar 436
Madde 24: Cezaların Bildirilmesi 438
Madde 25: Disiplin Cezalarının Uygulanması 438
Madde 26: Disiplin Cezalarına Karşı Başvuru Yolları 439
Madde 27: Tebligat ve Adres Bildirme 440
Madde 28: Dosya Teslimi 440
Madde 29: Yazışma Şekli 441
Geçici Madde 1: Devam Eden Disiplin Soruşturmaları 442
Madde 30: Yürürlükten Kaldırılan Yönetmelik 442
Madde 31: Yürürlük 442
Madde 32: Yürütme 442
IV. Yargı Kararları 443
A. Danıştay Kararları 443
Üçüncü Kısım
ÖRNEKLER
Birinci Bölüm
PERSONEL ADLİ CEZA SORUŞTURMASI ÖRNEKLERİ
CEZA SORUŞTURMASI AÇILMASINA GEREK OLUP OLMADIĞINI TESPİT İÇİN İNCELEMECİ GÖREVLENDİRME YAZISI 492
İNCELEME RAPORU 493
SORUŞTURMACI GÖREVLENDİRME YAZISI (SORUŞTURMA EMRİ) 495
ŞÜPHELİ DAVETİYESİ (İFADEYE ÇAĞRI YAZISI) 496
ŞÜPHELİ İFADE TUTANAĞI (Müdafisiz) 497
ŞÜPHELİ İFADE TUTANAĞI (Müdafili) 498
TANIK İFADE TUTANAĞI 499
ŞİKAYETÇİ İFADE TUTANAĞI 500
TEBLİĞ TUTANAĞI (MEMUR VASITASIYLA YAPILACAK TEBLİGATLAR İÇİN) 501
BİLİRKİŞİ RAPORU TALEP YAZISI 502
SORUŞTURMA RAPORU (FEZLEKE) 503
DİZİ PUSULASI 505
YETKİLİ KURUL KARARI 506
İkinci Bölüm
PERSONEL DİSİPLİN SORUŞTURMASI ÖRNEKLERİ
SORUŞTURMA EMRİ 510
SORUŞTURMA HAZIRLIK TUTANAĞI 511
ŞİKÂYETÇİ İFADE TUTANAĞI 512
İFADEYE ÇAĞRI YAZISI 513
İFADE TUTANAĞI (SORUŞTURULAN İÇİN) 514
İFADE TUTANAĞI (TANIKLAR İÇİN) 515
DİSİPLİN VE BAŞARI DURUMU ARAŞTIRMASI 516
EK SÜRE TALEP YAZISI 517
EK SÜRE ONAY VE BİLDİRİM YAZISI 518
TEBLİĞ TUTANAĞI (MEMUR VASITASIYLA YAPILACAK TEBLİGATLAR İÇİN) 519
SORUŞTURMA RAPORU 520
SORUŞTURMA DOSYASI TESLİMİNE DAİR ÜST YAZI 521
DİZİ PUSULASI 522
SAVUNMA İSTEME YAZISI 523
DİSİPLİN CEZASI BİLDİRİM YAZISI ÖRNEKLERİ 524
KINAMA CEZASI YERİNE ALT CEZA UYGULAMALI UYARMA CEZASI İÇİN ÖRNEK BİLDİRİM YAZISI 524
İNDİRİMSİZ KINAMA CEZASI İÇİN ÖRNEK BİLDİRİM YAZISI 525
TEKERRÜR NEDENİYLE ARTIRILAN CEZA İÇİN ÖRNEK TEBLİĞ YAZISI 526
DİSİPLİN KURULUNCA VERİLEN ALT CEZA UYGULAMALI AYLIKTAN KESME CEZASI İÇİN ÖRNEK BİLDİRİM YAZISI 527
DOĞRUDAN (İNDİRİMSİZ) KADEME İLERLEMESİNİN DURDURULMASI CEZASI İÇİN ÖRNEK TEBLİĞ YAZISI 528
Üçüncü Bölüm
ÖĞRENCİ DİSİPLİN SORUŞTURMASI ÖRNEKLERİ
SORUŞTURMA EMRİ 530
MÜŞTEREK ALAN VEYA MEKANLARDA TOPLU ÖĞRENCİ EYLEMLERİNE İLİŞKİN SORUŞTURMA EMRİ 531
KOPYA TUTANAĞI 532
KOPYA İŞLEMİ BİLDİRİM YAZISI 533
İFADEYE ÇAĞRI YAZISI 534
HAKKINDA SORUŞTURMA YAPILAN ÖĞRENCİ İFADE TUTANAĞI 535
İFADE TUTANAĞI (TANIKLAR İÇİN) 536
DİSİPLİN DURUMU ARAŞTIRMASI (YÖN. MD. 23) 537
SAVUNMA İSTEME YAZISI 538
TEBLİĞ TUTANAĞI (MEMUR VASITASIYLA YAPILACAK TEBLİGATLAR İÇİN) 539
DİSİPLİN AMİRİNE DOSYA TESLİMİNE DAİR ÜST YAZI 541
DİZİ PUSULASI 542
Dördüncü Bölüm
DİLEKÇE ÖRNEKLERİ
LÜZUM–U MUHAKEME KARARINA KARŞI DANIŞTAYA İTİRAZ DİLEKÇESİ 544
DİSİPLİN CEZASINA İTİRAZ DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ (PERSONEL) 545
DİSİPLİN CEZASINA İTİRAZ DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ (ÖĞRENCİ) 546
Kaynaklar 547
Kavram Dizini 549