Vergi Kaçakçılığı Suçları

Dr. Yusuf Burak ASLANPINAR

Konu Başlıkları

- Suçun Unsurları, Teşebbüs, İştirak ve İçtima
- Zincirleme Suç ve Suç Tarihi
- E–fatura ve Diğer Elektronik Belgeler
- Güncel Yargıtay Kararlarıyla Değerlendirme

İçindekiler

Teşekkür 5
Çizelgeler Listesi 13
Şekiller Listesi 15
Simgeler ve Kısaltmalar 17
1. GİRİŞ 19
2. KAVRAM VE SINIFLANDIRMA BAKIMINDAN VERGİ SUÇ VE CEZALARI, TARİHSEL GELİŞİMİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE VERGİ SUÇLARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELER VE YAPTIRIMLARI 21
2.1. Vergi Suçu Kavramı 21
2.1.1. Suç Kavramı ve Suç–Kabahat Ayrımı 21
2.1.2. Vergi Suçu Kavramı ve Vergi Suçu–Vergi Kabahati Ayrımı 23
2.1.3. Vergi Suçlarını Benzer Nitelikteki Suçlardan Ayıran Özellikler 29
2.1.4. Vergi Suçlarının Sınıflandırılması 30
2.2. Türkiye’de Vergi Suç ve Cezalarına İlişkin Düzenlemelerin Tarihsel Gelişimi 32
2.2.1. Vergi Kaçakçılığı Suçlarına İlişkin Düzenlemelerin Tarihsel Gelişimi 32
2.2.1.1. İlk Dönem: 5432 Sayılı Vergi Usul Kanunu Dönemi (15.06.1949–09.01.1961 Tarihleri Arasındaki Durum) 32
2.2.1.2. İkinci Dönem: 213 Sayılı VUK’un Yürürlüğe Girmesi ve VUK’taki İlk Aşama (10.01.1961–28.07.1998 Tarihleri Arasındaki Durum) 33
2.2.1.3. Üçüncü Dönem: 4369 Sayılı Kanun ile VUK’ta Yapılan Önemli Değişiklikler ve Getirdikleri (10.12.1998–07.02.2008 Tarihleri Arası) 36
2.2.1.4. Dördüncü dönem: 5728 Sayılı Kanun ile 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na Uyum Amacıyla Getirilen Yenilikler (08.02.2008–01.07.2009 Tarihleri Arası) 37
2.2.1.5. Beşinci Dönem: 5904 Sayılı Kanun’dan Sonraki Mevcut Durum (02.07.2009 Tarihi ve Sonrası) 38
2.2.2. Diğer Vergi Suçlarına İlişkin Düzenlemelerin Tarihsel Gelişimi 39
2.2.2.1. İlk Dönem: 5432 Sayılı Vergi Usul Kanunu Dönemi (15.06.1949–09.01.1961 Tarihleri Arası) 39
2.2.2.2. İkinci dönem: 213 sayılı VUK’un Yürürlüğe Girmesi ve 5728 Sayılı Kanun ile Yapılan Değişikliklere Kadar Geçirdiği Aşamalar (10.01.1961–07.02.2008 Tarihleri Arasındaki Durum) 39
2.2.2.3. Üçüncü Dönem: 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na Uyum Amacıyla Getirilen Yenilikler Sonrası Mevcut Durum (08.02.2008 Tarihi ve Sonrası) 42
3. TÜRK CEZA KANUNU’NUN CEZA SORUMLUĞUNUN ESASLARINA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLERİ 45
3.1. Türk Ceza Kanunu'nun Genel Hükümlerinin Özel Ceza Kanunları ve Ceza İçeren Kanunlardaki Suçlar Hakkında Uygulanması 45
3.2. TCK’nın Ceza Sorumluluğunun Esaslarına İlişkin Genel Hükümleri 50
3.2.1. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği, Kast, Taksir ve Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 51
3.2.1.1. Ceza sorumluluğunun şahsiliği 51
3.2.1.2. Kast 53
3.2.1.3. Taksir 54
3.2.1.4. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 54
3.2.2. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler 54
3.2.2.1. Kanunun Hükmü ve Amirin Emri 55
3.2.2.2. Meşru Savunma ve Zorunluluk Hali 56
3.2.2.3. Hakkın Kullanılması ve İlgilinin Rızası 56
3.2.2.4. Sınırın Aşılması 57
3.2.2.5. Cebir, Şiddet, Korkutma ve Tehdit 57
3.2.2.6. Haksız Tahrik 58
3.2.2.7. Hata 59
3.2.2.8. Yaş Küçüklüğü 59
3.2.2.9. Akıl Hastalığı 60
3.2.2.10. Sağır ve Dilsizlik 61
3.2.2.11. Geçici Nedenler, Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 61
3.2.3. Suça Teşebbüs 62
3.2.3.1. TCK’da Yer Alan Teşebbüs Hükümleri 62
3.2.3.2. Suç Yolu ve Suça Teşebbüs 63
3.2.3.3. Teşebbüsün Şartları 65
3.2.3.3.1. Suç İşleme Kastının Olması 65
3.2.3.3.2. Elverişli Hareketlerin İcrasına Başlanması 66
3.2.3.3.3. Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun Tamamlanamaması 68
3.2.3.4. Teşebbüs Halinde Ceza Miktarının Belirlenmesi 68
3.2.3.5. Gönüllü Vazgeçme 69
3.2.4. Suça İştirak 70
3.2.4.1. Genel Olarak 70
3.2.4.2. Faillik 70
3.2.4.2.1. Müşterek Faillik 71
3.2.4.2.2. Dolaylı Faillik 71
3.2.4.2.3. Azmettirme 72
3.2.4.2.4. Yardım Etme 73
3.2.4.2.5. Bağlılık Kuralı 73
3.2.4.2.6. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 74
3.2.5. Suçların İçtimaı 74
3.2.5.1. Bileşik Suç 75
3.2.5.2. Zincirleme Suç 75
3.2.5.3. Fikri İçtima 76
4. TÜRK CEZA KANUNU’NUN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASLARINA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇLARI 77
4.1. Vergi Kaçakçılığı Suçlarının Ceza Sorumluluğunun Esasları Kapsamında İncelenmesi 77
4.1.1. Hukuki Konu ve Korunan Hukuki Değer 77
4.1.2. Maddi Konu 78
4.1.2.1. Genel Olarak 78
4.1.2.2. Vergi Kanunlarına Göre Tutulan veya Düzenlenen ve Saklanma ve İbraz Mecburiyeti Bulunan Defter, Belge ve Kayıtlar 79
4.1.2.2.1. Vergi Kanunlarına Göre Tutulan veya Düzenlenen ve Saklanma ve İbraz Mecburiyeti Bulunan Defterler 79
4.1.2.2.2. Vergi Kanunlarına Göre Tutulan veya Düzenlenen ve Saklanma ve İbraz Mecburiyeti Bulunan Belgeler 81
4.1.2.2.3. Vergi Kanunlarına Göre Tutulan veya Düzenlenen ve Saklanma ve İbraz Mecburiyeti Bulunan Kayıtlar 82
4.1.2.2.4. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunan Kişilerin Basabileceği Belgeler 83
4.1.2.2.5. Elektronik Defter, Kayıt ve Belgeler 84
4.1.3. Fail 89
4.1.3.1. Gerçek Kişilerde Fail 89
4.1.3.1.1. Genel Olarak 89
4.1.3.1.2. Küçük ve Kısıtlıların Failliği 90
4.1.3.1.3. Mirasçıların Failliği 91
4.1.3.1.4. Vekil, Çalışan, Mali Müşavir ve Muhasebecilerin Failliği 91
4.1.3.1.5. Adi Ortaklıkta Fail 92
4.1.3.2. Tüzel Kişilerde Fail 92
4.1.3.2.1. Genel Olarak 92
4.1.3.2.2. Kanuni Temsilci ve Vekillerin Failliği 93
4.1.3.2.3. Çalışanların Failliği 94
4.1.4. Mağdur ve Suçtan Zarar Gören 94
4.1.5. Suçun Maddi Unsuru 95
4.1.5.1. Genel Olarak 95
4.1.5.2. VUK’un 359/a Maddesindeki Fiiller 98
4.1.5.2.1. Hesap ve Muhasebe Hilesi Yapmak 98
4.1.5.2.2. Gerçek Olmayan veya Kayda Konu İşlemlerle İlgisi Bulunmayan Kişiler Adına Hesap Açmak 100
4.1.5.2.3. Çift Defter Tutmak 101
4.1.5.2.4. Defter, Kayıt ve Belgeleri Tahrif Etmek 103
4.1.5.2.5. Defter ve Belgeleri Gizlemek (İbraz Etmemek) 106
4.1.5.2.6. Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlemek 109
4.1.5.2.7. Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanmak 112
4.1.5.3. VUK’un 359/b Maddesindeki Fiiller 115
4.1.5.3.1. Defter, Kayıt ve Belgeleri Yok Etmek, Defter Sayfalarını Yok Ederek Yerine Başka Yapraklar Koymak veya Hiç Yaprak Koymamak 115
4.1.5.3.2. Sahte Belge Düzenlemek 117
4.1.5.3.3. Sahte Belge Kullanmak 120
4.1.5.4. VUK’un 359/c Maddesindeki Fiiller 121
4.1.5.4.1. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunan Kişilerin Basabileceği Belgeleri, Bakanlık İle Anlaşması Olmadığı Halde Basmak 121
4.1.5.4.2. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunmayan Kişilerin Basmış Olduğu Belgeleri Kullanmak 123
4.1.6. Suçun Manevi Unsuru 124
4.1.7. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ve Azaltan Nedenler 129
4.1.7.1. Zorunluluk (Iztırar) Hali 129
4.1.7.2. Hakkın Kullanılması 129
4.1.7.3. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit 131
4.1.7.4. Hata 132
4.1.7.5. Yaş Küçüklüğü 132
4.1.7.6. Akıl Hastalığı, Sağır ve Dilsizlik, Geçici Nedenler, Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 133
4.1.8. Suçun Ortaya Çıkış Biçimleri 133
4.1.8.1. Teşebbüs 133
4.1.8.1.1. Hesap ve Muhasebe Hilesi Yapmak Suçuna Teşebbüs 134
4.1.8.1.2. Gerçek Olmayan veya Kayda Konu İşlemlerle İlgisi Bulunmayan Kişiler Adına Hesap Açmak Suçuna Teşebbüs 135
4.1.8.1.3. Çift Defter Tutmak Suçuna Teşebbüs 136
4.1.8.1.4. Defter, Kayıt ve Belgeleri Tahrif Etmek Suçuna Teşebbüs 137
4.1.8.1.5. Defter ve Belgeleri Gizlemek (İbraz Etmemek) Suçuna Teşebbüs 137
4.1.8.1.6. Defter ve Belgeleri Yok Etmek Suçuna Teşebbüs 137
4.1.8.1.7. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlemek Suçuna Teşebbüs 138
4.1.8.1.8. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanmak Suçuna Teşebbüs 138
4.1.8.1.9. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunan Kişilerin Basabileceği Belgeleri, Bakanlık İle Anlaşması Olmadığı Halde Basmak Suçuna Teşebbüs 139
4.1.8.1.10. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunmayan Kişilerin Basmış Olduğu Belgeleri Kullanmak Suçuna Teşebbüs 140
4.1.8.2. İştirak 140
4.1.8.2.1. Müşterek Faillik 141
4.1.8.2.2. Dolaylı Faillik 144
4.1.8.2.3. Azmettirme 144
4.1.8.2.4. Yardım Etme 146
4.1.8.2.4.1. Maddi Yardım 146
4.1.8.2.4.1.1. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlama 146
4.1.8.2.4.1.2. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırma 147
4.1.8.2.4.2. Manevi Yardım 147
4.1.8.2.4.2.1. Suç işlemeye Teşvik Etme 147
4.1.8.2.4.2.2. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirme 147
4.1.8.2.4.2.3. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunmayı Vaat Etme 148
4.1.8.2.4.2.4. Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Gösterme 148
4.1.8.3. İçtima 148
4.1.8.3.1. Bileşik Suç 148
4.1.8.3.2. Zincirleme Suç 149
4.1.8.3.3. Fikri İçtima 154
4.2. TCK’nın Ceza Sorumluluğunun Esaslarına İlişkin Genel Hükümlerinin Vergi Kaçakçılığı Suçlarına Uygulanmasının Değerlendirilmesi, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri 156
4.2.1. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme ya da Kullanma Suçları Bakımından Yargıtay’ın Benimsediği Takvim Yılı Ölçütünün Eleştirel Analizi 156
4.2.2. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Suçlarında Suç Tarihinin Doğru Belirlenmesi 163
4.2.2.1. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Suçlarında Suç Tarihinin Belirlenmesine İlişkin Örnek 165
4.2.3. Vergi Kaçakçılığı Suçuna İştirak Suçu Bakımından Vergi İnceleme Elemanı, Cumhuriyet Savcısı ve Ceza Hakiminin Değerlendirmesinin Önemi ve Vergi Usul Kanunu’nun 360. Maddesinde Yer Alan “Menfaat” Kavramından Analizi 168
4.2.4. VUK’ta Düzenlenen ve Cezalandırmayı Etkileyen Özellikli Durumların Değerlendirilmesi 173
4.2.4.1. Pişmanlık ve Islah 173
4.2.4.2. Yanılma ve Görüş Değişikliği 174
4.2.4.3. Mücbir Sebep 175
4.2.4.4. İzaha Davet 176
4.2.5. Ekonomik Suç, Ekonomik Ceza ve Cezaların Etkinliği Çerçevesinde Vergi Kaçakçılığı Suçlarının Orantılı Şekilde Cezalandırılmasına Yönelik Öneri 181
4.2.6. Hakkında Vergi İncelemesi Yapılan Mükellef Sayısı ile 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Uyarınca Ceza Mahkemelerinde Açılan Dava Sayısının Karşılaştırmalı Analizi ve Değerlendirilmesi (2011–2018) 185
4.2.7. Vergi Kaçakçılığı Suçlarına İlişkin Adli İstatistiklerin Çeşitli İllerdeki Mükellef Sayılarına Dair İstatistiklerle Karşılaştırmalı Analizi ve Değerlendirilmesi (2016) 189
4.2.8. Vergi Kaçakçılığı Suçlarına İlişkin Adli İstatistiklerin Yıllara Göre Değişiminin Analizi ve Değerlendirilmesi 193
5. SONUÇ 199
Kaynaklar 209
Kavramlar Dizini 215