^{Ceza Hukuku Kapsamında}Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu

Zafer Aden GENCER ( Cumhuriyet Savcısı )

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER            7

KISALTMALAR                                 13

GİRİŞ              15

BİRİNCİ BÖLÜM TIBBİ MÜDAHALE

1. I.                                         KAVRAM       17
2. II.                                      TARİHSEL GELİŞİM  18
3. Sümerlerde Tıp           19
4. Babillerde Tıp 19
5. Mısır Medeniyetinde Tıp       20
6. Hint Medeniyetinde Tıp        20
7. Yunan Medeniyetinde Tıp     21
8. Roma Medeniyetinde Tıp      22
9. Türk Tarihinde Tıp     23
10. III.                                   TIBBİ MÜDAHALENİN HUKUK DALLARIYLA İLİŞ­KİSİ   24
11. Anayasa Hukuku İle Olan İlişkisi       24
12. İdare Hukuku İle Olan İlişkisi 25
13. Medeni Hukuk İle Olan İlişkisi          28
14. Ceza Hukuku İle Olan İlişkisi 29
15. IV.                                 TIBBİ MÜDAHALE NEDENİYLE HEKİMİN CEZA­LANDIRILMAMASINI AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER   31
16. T ipikliğin Bulunmaması         31
17. Maddi Unsurun Bulunmaması           32
18. Manevi Unsur Yokluğu          33
19. Tıbbi Müdahalede Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Bulunması                              33

1441 Rıza        33

1. I.                                         Hakkın İcrası                          34
2. II.                                      Görevin İfası                          35
3. III.                                   Zorunluluk Hali          36
4. IV.                                 Karma Görüş  36

15 TIBBİ MÜDAHALEDE TARAFLAR, TARAFLARIN

HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ    37

1. TIBBİ MÜDAHALEDE TARAFLAR       37
2. HASTA HAKLARI  38
3. Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı    38
4. Mahremiyete Saygı Gösterilme Hakkı          39
5. Rızasına Aykırı Vücut Bütünlüğüne Do­kunulmama Hakkı 40
6. Tıbbi Araştırmalarda Hastanın Korunma Hakkı       40
7. Hastanın Kayıtlan İnceleme ve Düzeltil­mesini İsteme Hakkı          40
8. Hastanın Bilgilenme Hakkı    41
9. Hastanın Güvenlik Hakkı      41
10. Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve

Din Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı        41

İ.                    İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi, Zi­yaretçi Kabul ve Refakatçi Bulundurma Hakkı    42

1. HASTA YÜKÜMLÜLÜKLERİ      42
2. İşbirliği Yükümlülüğü            42
3. Katlanma Yükümlülüğü         43
4. Ücret Ödeme Yükümlüğü     44
5. HEKİM HAKLARI  44
6. Çağdaş Tıp İmkanlarından Yararlanma Hakkı          44
7. Hekimin Tedaviyi Üstlenme ve Yanda Bırakma Hakkı       44
8. Hekimin Mesleğini Özgürce Uygulama Hakkı                                 45

1. I.                                         Hekimin Danışma Hakkı        45
2. II.                                      Hastaya İyileşme Garantisi Vermeme Hakkı  45
3. III.                                   Hekimin Ücret İsteme Hakkı  45
4. IV.                                 Hekimin Sağlıklı Bir Ortamda Çalışma Hakkı            46
5. V.                                    Hekime Saygılı Davranılması ve Güve­nilme Hakkı   46
6. VI.                                 Hastasına Gerekli Zamanı Ayırma Hakkı       46

155 HEKİM YÜKÜMLÜLÜKLERİ   47

1. Teşhis Koyma Yükümlülüğü  47
2. Tedavi Yükümlülüğü  47
3. Kayıt Tutma Yükümlülüğü     47
4. Sır Saklama Yükümlülüğü      48
5. Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü     50
6. Hastanın Rızası Alma Yükümlülüğü   50
7. Mesleki Bilgisini Geliştirme Yükümlülüğü     50

II BÖLÜM

TIBBİ MÜDAHALEDE HUKUKA UYGUNLUK KOŞULLARI

1. TIBBİ MÜDAHALENİN YETKİLİ KİŞİ TARAFINDAN YAPILMASI        53
2. Genel Olarak   53
3. Tıp Fakültesi Mezunu Olmak  54
4. Tabip Odasına Kaydolmak     56
5. Hekimlik Yapmaya Engel Bir Durumun Bulun­maması          56
6. AYDINLATMA                                 57
7. Genel Olarak               57
8. Aydınlatma Türleri      60

2221 Müdahale Aydınlatması 60

1. Teşhis Aydınlatması    60
2. Süreç Aydınlatması     61

22213 Riziko Aydınlatması    62

2222 Koruma - Tedavi Aydınlatması 63

1. I.                                         Aydınlatmanın Kapsamı         64
2. II.                                      Aydınlatmanın Ortadan Kalktığı Durumlar     66
3. III.                                   Aydınlatma Yükümlüsü          68
4. IV.                                 Aydınlatma Zamanı    69
5. V.                                    Aydınlatmanın Kime Yapılacağı         69
6. VI.                                 Aydınlatmanın Şekli   70
7. RIZA   71
8. Genel Olarak   71
9. Rıza Açıklaması          72
10. Rızanın Konusu          74
11. Rızaya Ehliyet 76
12. Varsayımsal Rıza        79
13. Rızanın Aranmadığı Durumlar            80
14. TIBBİ ZORUNLULUK (ENDİKASYON)      83
15. Genel Olarak   83
16. Endikasyon Çeşitleri   84
17. Tıbbi Endikasyon        84
18. Psikolojik Endikasyon            84
19. Sosyal Endikasyon      85
20. TIBBİ MÜDAHALENİN HEKİM TARAFINDAN ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNE UYGUN BİR ŞEKİLDE YAPIL­MASI   86
21. Genel Olarak   86
22. Hekimin Özen Yükümlülüğü  86
23. Hekimin Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranması   90
24. 1.                  Kasten Özen Yükümlülüğüne Aykırı Dav- ranılması                         91
25. 2.                  Taksirle Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranılması  93
26. Komplikasyon (İzin Verilen Risk)      98

III BOLUM

DOĞRUDAN TEDAVİ AMACINA YÖNELİK OLMAYAN TIBBİ MÜDAHALELER

1. I.                                         ÖTENAZİ       101
2. Genel Olarak   101
3. Ötenazi Türleri            103
4. Aktif/Pasif Ötanazi     103
5. İstemli/İstemsiz/İstemdışı Ötenazi       105
6. II.                                      KÜRTAJ         107
7. Genel Olarak   107
8. Süre Esaslı İsteğe Bağlı Rahim Tahliyesi        107
9. Çocuk Ve Takip Edecek Nesiller Açısından Ağır Maluliyet   108
10. Zorunluluk Hali          108
11. III.                                   GENETİK İNCELEMELER    109
12. Genel Olarak   109
13. Genetik Tıbbi Müdahaleler     110
14. Klonlama        111
15. ORGAN VE DOKU NAKLİ   113
16. Genel Olarak   113
17. Sağlararası Organ Nakli          113
18. Uygun Bir Verinin Olması      114
19. Üstün Amaç    115
20. Zararsızlık       115
21. Sağlık Kuruluşuna İlişkin Şart 116
22. Rıza     116
23. Ölüden Yapılan Nakil 117
24. Ölüm Hali       117
25. Ölüden Organ ve Doku Naklinin Şartlar         118
26. YAPAY DÖLLENMELER      119
27. Suni İlkah        119
28. Embriyo Nakli 120

1. I.                                         Yapay Döllenme Şartlan         121
2. I.                                         KISIRLAŞTIRMA - HADIMLAŞTIRMA       121
3. I.                                         Kısırlaştırma    121
4. I.                                         Hadım Etme    123
5. I.                                         CİNSİYET DEĞİŞTİRME       124
6. I.                                         Genel Olarak   124
7. I.                                         Cinsiyet Değiştirme İçin Gerekli Koşullar      125
8. I.                                         AÇLIK GREVİ           127
9. I.                                         TIBBİ DENEMELER  128
10. I.                                         Genel olarak    128
11. I.                                         Tedavi Amaçlı Tıbbi Denemeler         129
12. I.                                         Bilimsel Amaçlı Tıbbi Deneyler         131
13. I.                                         Yetkili Kurul veya Makamdan İzin Alın­ması 131
14. I.                                         Deneyin Öncelikle İnsan Dışı Deney Or­tamında veya Yeterli Sayıda Hayvan üze­rinde Yapılmış Olması    131
15. I.                                         Deneyin İnsan Sağlığı Üzerinde Öngörü- lebilen Zararlı ve Kalıcı Bir Etki Yarat­maması      132
16. I.                                         Deney Sırasında Kişiye İnsan Onuruyla Bağdaşmayacak Ölçüde Acı Verici Yön­temlerin Uygulanmaması 132
17. I.                                         Aydınlatma ve Rıza                            132
18. I.                                         Menfaat Yasağı           132
19. I.                                         Estetik Müdahaleler    133
20. I.                                         Genel Olarak   133
21. I.                                         Estetik Müdahalelerin Hukuka Uygunluk Koşulları   134

SONUÇ           137

KAYNAKÇA  147