İspat ve Deliller Rehberi
İSPAT VE DELİLLER REHBERİ
Zekeriya YILMAZ
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLER
I. -GENEL HÜKÜMLERLE İLGİLİ HMK-HUMK MADDELERİ KARŞILAŞTIRMA CETVELİ-1
II. -GENEL HÜKÜMLERLE İLGİLİ HMK-HUMK KARŞILAŞTIRMA METİNLERİ-1
III. -AÇIKLAMA-7
A. Genel Olarak-7
B. İspatın Konusu ve Deliller-11
C. İkrar-15
D. İspat Hakkı-22
E. İspat Yükü-24
a) Genel Olarak-24
b) İspat Yükü Bakımından Genel Kural-28
c) İspat Yükü Bakımından Genel Kuralın İstisnaları-30
1) Normal Durumun Aksinin İspatı-30
2) İspat Yükünün Kanunla Belirlendiği Hâller-30
3) Karineler-36
aa) Fiilî Karineler-36
bb) Kanunî Karineler-42
1) Kesin Kanunî Karineler-43
2) Âdî Kanunî Karineler-44
cc) Karineler ile Varsayımların (Faraziyelerin) Farkı-52
F. İspat Türleri (ve Dereceleri)-53
G. Somutlaştırma Yükü ve Delillerin Gösterilmesi-62
H. Delillerin İncelenmesi-70
I. Delil Çeşitleri-71
IV. -İÇTİHATLAR-72
A. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları-72
B. Yargıtay Hukuk Daireleri Kararları-310
İKİNCİ BÖLÜM
BELGE VE SENET
I. -BELGE VE SENETLE İLGİLİ HMK-HUMK MADDELERİ KARŞILAŞTIRMA CETVELİ-459
II. -BELGE VE SENETLE İLGİLİ HMK-HUMK KARŞILAŞTIRMA METİNLERİ-460
III. AÇIKLAMA-481
A. Belge ve Senet Kavramı-481
B. Senet Çeşitleri-504
1) Âdî Senetler-505
a) Genel Olarak-505
b) Âdî Senetlerin İspat Gücü-507
c) Âdî Senetlerin Sahteliği-509
2) Resmî Senetler-523
a) Genel Olarak-523
b) Noter Senetleri-539
c) Yabancı Ülkelerde Düzenlenen Resmî Senetler-540
d) Resmî Makam ve Mercilerce Düzenlenen Diğer Belgeler-543
e) Resmî Senetlerin İspat Gücü-544
f) Resmî Senetlerin Sahteliği-545
3) Sahtecilik Suçundan Açılan Ceza Davasının Etkisi ve Sonucunun Beklenmesi Gerekip Gerekmeyeceği Sorunu-548
C. Belgelerin Mahkemeye Verilmesi (İbrazı) Zorunluluğu-553
aa) Genel Olarak-553
bb) Ticarî Defterlerin İbrazı ve Delil Olması-559
D. Senetle İspat Mecburiyeti (Tanıkla İspat Yasağı)-572
a) Genel Olarak-572
b) Birinci Ana Kural - Yapıldıkları Zamanki Miktar veya Değerleri Kanundaki İspat Sınırının Üzerinde Olan (Bir Hakkın Doğumu, Düşürülmesi, Devri, Değiştirilmesi, Yenilenmesi, Ertelenmesi, İkrarı ve İtfası Amacıyla Yapılan) Hukukî İşlemlerin Senetle İspat Mecburiyeti-576
c) HMK m. 200/1’deki Birinci Ana Kuralın İstisnaları-579
aa) Delil Başlangıcı-579
bb) Maddî ve Manevî İmkânsızlık Hâlleri-602
1. Altsoy ve üstsoy, kardeşler, eşler, kayınbaba, kaynana ile gelin ve damat arasındaki hukukî işlemler tanıkla ispat edilebilir (m. 203/1-a). -602
2. İşin niteliğine ve tarafların durumlarına göre, senede bağlanmaması teamül olarak yerleşmiş bulunan hukuki işlemler tanıkla ispat edilebilir (m. 203/1-b). -610
3. Yangın, deniz kazası, deprem gibi senet alınmasında (maddî) imkânsızlık veya olağanüstü güçlük bulunan hâllerde yapılan hukukî işlemler (miktar ve değerine bakılmaksızın) tanıkla ispat edilebilir (m. 203/1-c). -616
4. Hukuki işlemlerde irade bozukluğu ile aşırı yararlanma iddiaları tanıkla ispat edilebilir (m. 203/1-ç). -616
5. Hukuki işlemlere ve senetlere karşı üçüncü kişilerin muvazaa iddiaları tanıkla ispat edilebilir (m. 203/1-d). -627
6. Senedin beklenmeyen bir olay veya zorlayıcı bir nedenle kaybolduğu tanıkla ispat edilebilir (m. 203/1-e). -632
cc) Haksız Fiilden Doğan Tazminat Alacakları Tanıkla İspat Edilebilir-636
dd) Hukukî İşlemin Tanıkla İspat Edilebileceği Hususunda Delil Sözleşmesi Varsa-636
ee) Kadastro Davaları-642
d) İstisnalar Dışında HMK m. 200/1’deki Birinci Ana Kural Uygulanır-645
e) Hukukî Fiiller Tanıkla İspat Edilir-649
f) İkinci Ana Kural - Senede Karşı Senetle İspat Mecburiyeti (Senede Karşı Tanıkla İspat Yasağı)(m. 201)-656
aa) Genel Olarak-656
bb) İkinci Ana Kuralın İstisnaları-696
g) HMK m. 200 ve 201’de Yer Alan Senetle İspat Kurallarının Ceza Davalarında Uygulanması-704
IV. İÇTİHATLAR-709
A. Yargıtay İçtihadı Bileştirme Karar Özetleri-709
B. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları-711
C. Yargıtay Hukuk Daireleri Kararları-943
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YEMİN
I. -YEMİNLE İLGİLİ HMK-HUMK MADDELERİ KARŞILAŞTIRMA CETVELİ-1015
II. -YEMİNLE İLGİLİ HMK-HUMK KARŞILAŞTIRMA METİNLERİ-1016
III. -AÇIKLAMA-1022
A. Genel Olarak-1022
B. Yeminin Konusu-1030
C. Yeminin Tarafa Teklif Edilebilmesi, Tarafça Eda veya İade Olunması-1031
aa) Dava Ehliyeti-1032
1. Gerçek Kişilerin Dava Ehliyeti-1032
2. Tüzel Kişilerin Dava Ehliyeti-1033
3. Davada Kanunî Temsil-1035
bb) Dava Ehliyeti ve Taraf Bakımından Yemin-1037
cc) Yemin Edecek Kimsenin Bulunduğu Yerde Yemin Ettirilmesi, Görüntü ve Ses Nakli Yoluyla Yeminin Eda Edilmesi-1038
dd) Yemin Teklifi ve Taraflar-1039
ee) Yemine Davet-1040
ff) Arakararı Verilmesi-1041
gg) Kendisine Yemin Teklif Olunan Tarafın Seçenekleri-1042
1) Yeminin Kabulü, Eda Edilmesi ve Sonuçları-1042
2) Yeminin İadesi, Yeminden Kaçınma ve Sonuçları-1044
D. Yalan Yere Yemin Nedeniyle Açılan Ceza Davasının, Esas Dava Bakımından Bekletici Sorun Yapılıp Yapılamayacağı-1045
E. Hâkim Huzurunda Yemin Etmeleri Gereken Kamu Görevlileri, Bilirkişiler ve Diğer Kişilerin Yapacakları Yemine İlişkin Düzenlenecek Olan -Yemin Tutanağı-nın Tanzim Usûlü-1046
IV. İÇTİHATLAR-1046
A. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Karar Özetleri-1046
B. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları-1046
C. Yargıtay Hukuk Daireleri Kararları-1095
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KESİN HÜKÜM
I. -KESİN HÜKÜMLE İLGİLİ HMK-HUMK KARŞILAŞTIRMA METİNLERİ-1143
II. -AÇIKLAMA-1146
A. Genel Olarak-1146
B. Şeklî Anlamda Kesin Hüküm-Maddî Anlamda Kesin Hüküm Ayrımı-1149
1. Şeklî Anlamda Kesin Hüküm-1149
2. Maddî Anlamda Kesin Hüküm-1153
aa) Genel Olarak-1153
bb) Maddî Anlamda Kesin Hükmün Uygulama Alanı-1159
cc) Maddî Anlamda Kesin Hükmün Etkileri-1167
dd) Maddî Anlamda Kesin Hükmün Yargılamanın İadesine Konu Olması-1172
III. -İÇTİHATLAR-1173
A. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları-1173
BEŞİNCİ BÖLÜM
TANIK
I. -TANIKLA İLGİLİ HMK-HUMK MADDELERİ KARŞILAŞTIRMA CETVELİ-1329
II. -TANIKLA İLGİLİ HMK-HUMK KARŞILAŞTIRMA METİNLERİ-1330
III. -AÇIKLAMA-1344
A. Genel Olarak-1344
B. Tanıkların Gösterilmesi ve Mahkemeye Davet Edilmesi-1350
C. Tanıklıktan Çekinme-1360
1. Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme-1361
2. Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme-1361
3. Menfaat İhlâli Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme-1362
4. Tanıklıktan Çekinme Hakkının İstisnaları (Tanıklıktan Çekinmenin Caiz Olmadığı Hâller)-1362
5. Tanıklıktan Çekinme Usûlü-1363
D. Tanıkların Dinlenmesi-1363
E. Tanık İfadelerinin Değerlendirilmesi-1363
F. Tanığa Ödenecek Ücret ve Giderler-1363
IV. -İÇTİHATLAR-1363
A. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları-1363
B. Yargıtay Hukuk Daireleri Kararları-1363
ALTINCI BÖLÜM
BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ
I. -BİLİRKİŞİ İNCELEMESİYLE İLGİLİ HMK-HUMK MADDELERİ KARŞILAŞTIRMA CETVELİ-1363
II. -BİLİRKİŞİ İNVELEMESİ İLE İLGİLİ HMK-HUMK KARŞILAŞTIRMA METİNLERİ-1363
III. -AÇIKLAMA-1363
A. Genel Olarak-1363
B. Bilirkişi İncelemesini Gerektiren Hâller-1363
C. Bilirkişi İncelemesine Karar Verilmesi-1363
D. Bilirkişi Seçimi, Bilirkişilerin Görevlendirilmesi ve Görevin Yerine Getirilmesi-1363
E. Bilirkişinin Yasaklılığı ve Reddi-1363
F. Bilirkişi İncelemesi, Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Yazılı veya Sözlü Olarak Bildirmesi-1363
G. Bilirkişi Raporuna İtiraz-1363
H. Bilirkişi Oy ve Görüşünün Değerlendirilmesi-1363
I. Bilirkişi Gider ve Ücreti-1363
İ. Bilirkişilerin Hukukî Sorumluluğu ve Ceza Hukuku Bakımından Durumu-1363
J. Gerçeğe Aykırı Raporun İade-i Muhakeme Nedeni Olması-1363
IV. -İÇTİHATLAR-1363
A. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı-1363
B. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları-1363
C. Yargıtay Hukuk Daireleri Kararları-1363
YEDİNCİ BÖLÜM
KEŞİF
I. -KEŞİF İLE İLGİLİ HMK-HUMK MADDLERİ KARŞILAŞTIRMA CETVELİ-1363
II. -KEŞİF İLE İLGİLİ HMK-HUMK KARŞILAŞTIRMA METİNLERİ-1363
III. -AÇIKLAMA-1363
A. Genel Olarak-1363
B. Keşif Kararı-1363
C. Keşif Giderleri-1363
D. Yetkili Mahkeme-1363
E. Keşfin Yapılması-1363
F. Keşfe Katlanma Zorunluluğu-1363
G. Soybağı Tespiti İçin İnceleme- Vücuttan Kan veya Doku Alınmasına Katlanmak Zorunluluğu-1363
IV. İÇTİHATLAR-1363
A. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararları-1363
B. Yargıtay Hukuk Daireleri Kararları-1363
SEKİZİNCİ BÖLÜM
UZMAN GÖRÜŞÜ
I. -UZMAN GÖRÜŞÜYLE İLGLİ HMK MADDE VE GEREKÇESİ-1363
II. -AÇIKLAMA-1363
KAYNAKÇA-1363